Τι γίνεται αν υπάρχει τρόπος να ξέρουμε πότε η επόμενη ύφεση είναι κοντά; Τι συμβαίνει αν υπάρχει μια μέτρηση της αγοράς που θα μπορούσε ξεκάθαρα και χωρίς λάθος να δώσει σήμα για την επόμενη οικονομική αναταραχή;
Δεν υπάρχει. Κάποιοι αναλυτές και επενδυτές, όμως, λένε ότι υπάρχει κάτι που το προσεγγίζει: η καμπύλη επιτοκίων στις ΗΠΑ.
Τι είναι η καμπύλη επιτοκίων;
Η καμπύλη επιτοκίων σχεδιάζεται εντάσσοντας αποδόσεις αμερικανικών ομολόγων διαφορετικών ωριμάνσεων σε ένα γράφημα, με το overnight επιτόκιο της Fed στη μια άκρη και το 30ετές αμερικανικό ομόλογο στην άλλη.
Τυπικά θα πρέπει να κοστίζει λιγότερο να δανειστείς χρήματα για μια ημέρα απ’ ό,τι για ένα χρόνο ή μια δεκαετία, ενώ το κόστος για 30 χρόνια πρέπει να είναι το ακριβότερο. Αυτό συμβαίνει εν μέρει γιατί πολλά μπορούν να συμβούν με τον καιρό σε μια επένδυση, όπως ο πληθωρισμός που μπορεί να διαβρώσει σταθερές αποδόσεις, κάτι που σημαίνει ότι οι επενδυτές τείνουν να ζητούν αποζημίωση προκειμένου να αναλάβουν αυτό το ρίσκο.
Ετσι, τα βραχυπρόθεσμα αμερικανικά ομόλογα τα οποία τείνουν να ακολουθούν στενά τα επιτόκια της Fed συνήθως έχουν χαμηλότερη απόδοση από τα μακροχρόνια. Αυτό σημαίνει ότι το σχήμα της καμπύλης επιτοκίων τείνει να έχει ανοδική κλίση στο γράφημα, από τα αριστερά προς τα δεξιά.
Τι μας λέει αυτό;
Το διαφορετικό επιτόκιο που απαιτούν οι επενδυτές ομολόγων λέει πολλά για το τι πιστεύουν αναφορικά με το πώς βρίσκεται η αμερικανική οικονομία σήμερα και το προς τα πού κινείται.
Αν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων αποδόσεων, αν καταγράφεται απότομη κλίση προς τα πάνω, αυτό υπονοεί ότι οι επενδυτές περιμένουν πληθωρισμό και ότι τα επιτόκια θα αυξηθούν αισθητά στο μέλλον. Η καμπύλη μπορεί να είναι ιδιαίτερα απότομη καθώς η αμερικανική οικονομία βγαίνει από ύφεση.
Καθώς όμως η διαφορά μειώνεται και η καμπύλη ισιώνει, όπως κάνει τώρα, δείχνει ότι οι επενδυτές περιμένουν στο μέλλον μικρότερο πληθωρισμό και περισσότερο άτονη οικονομική ανάπτυξη.
Σε πρώτη φάση, αυτό μπορεί να μην είναι κάτι τρομερό. Η Fed συνήθως αυξάνει τα επιτόκια όταν η οικονομία πηγαίνει καλά και ο πληθωρισμός αυξάνει. Ανεβαίνοντας οι βραχυπρόθεσμες αποδόσεις, το premium για την επένδυση σε πιο μακροχρόνιες λήξεις μειώνεται.
Αυτό που επενδυτές δεν θέλουν να δουν είναι μια αρνητική ή αντεστραμμένη καμπύλη, μια που στο γράφημα έχει συστροφή προς τα κάτω. Αυτό υπονοεί ότι μπορεί να πλησιάζει οικονομική επιβράδυνση, στην οποία ο πληθωρισμός θα πέσει και η Fed θα πρέπει να μειώσει τα επιτόκια. Η αντιστροφή της καμπύλης έχει προηγηθεί κάθε οικονομικής ύφεσης στις ΗΠΑ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πού πρέπει να εστιάσουν οι επενδυτές;
Ο πιο ισχυρός δείκτης είναι η διαφορά απόδοσης μεταξύ 2ετούς και 10ετούς treasury. Στη μετά τη χρηματιστηριακή κρίση κορύφωση, αυτή η διαφορά (spread) ήταν πάνω από 290 μονάδες βάσης, καθώς η οικονομία έβγαινε από την ύφεση. Αυτή την εβδομάδα υποχώρησε κάτω από τις 10 μονάδες βάσης για πρώτη φορά από το 2007.
Κάποιοι προτιμούν να συγκρίνουν την απόδοση του 10ετούς με ακόμα πιο βραχυπρόθεσμους τίτλους που λήγουν σε μόλις τρεις μήνες. Η διαφορά έχει περιοριστεί αλλά παραμένει πάνω από τις 50 μονάδες βάσης.
Άλλες μετρήσεις, όμως, έχουν ήδη γυρίσει σε αρνητικές, ένας λόγος για το χρηματιστηριακό sell off της προηγούμενης εβδομάδας: οι αποδόσεις των 2ετών και 3ετών ομολόγων είναι πάνω από αυτές των 5ετών.
Επίκειται ύφεση στις ΗΠΑ;
Είναι απίθανο. Η ανάπτυξη το τρίτο τρίμηνο ήταν ισχυρή. Η ανεργία και τα στοιχεία για την αύξηση των μισθών είναι θετικά. Τα δεδομένα για τη βιομηχανική παραγωγή προκάλεσαν καλοδεχούμενη έκπληξη. Μιλώντας ευρύτερα, οι επενδυτές στις ΗΠΑ, οι αναλυτές και όσοι χαράσσουν πολιτική είναι αισιόδοξοι για την κατάσταση της οικονομίας.
Μια αντιστροφή καμπύλης, όμως, είναι ένα σημάδι προειδοποίησης ακριβώς γιατί δείχνει στους επενδυτές προοπτικές που δεν σχετίζονται απαραίτητα με την κατάσταση αυτή τη στιγμή. Υπάρχουν ανησυχίες ότι το «πουσάρισμα» της οικονομίας νωρίτερα φέτος με τις φορολογικές ελαφρύνσεις θα ελαττωθεί σύντομα. Ελλοχεύει ακόμα ανησυχία για τις εμπορικές διαμάχες. Η ανάπτυξη της κερδοφορίας αναμένεται να υποχωρήσει την επόμενη χρονιά.
Από τη δεκαετία του 1980, ο μέσος χρόνος καθυστέρησης μεταξύ της αντιστροφής της καμπύλης των επιτοκίων και της εισόδου σε ύφεση είναι 21 μήνες, σύμφωνα με ανάλυση της Deutsche Bank, και μπορεί να απαιτήσει έως σχεδόν τρία χρόνια.
Εντάξει, δεν είναι άμεσο, είναι όμως αναπόφευκτο;
Είναι πιθανό αλλά όχι και εγγυημένο. Αν και μια αντεστραμμένη καμπύλη επιτοκίων προηγήθηκε κάθε οικονομικής ύφεσης στις ΗΠΑ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, υπήρξε μια περίπτωση, στα μέσα της δεκαετίας του 1960, που η καμπύλη αντεστράφη αλλά δεν ακολούθησε ύφεση.
Κάποιοι επενδυτές και αναλυτές λένε ότι μια αντεστραμμένη καμπύλη επιτοκίων μπορεί να είναι μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, επιδεινώνοντας μια οικονομική επιβράδυνση και πιέζοντας την οικονομία προς την ύφεση. Είναι ιδιαίτερα έντονη για τον τραπεζικό κλάδο που, με απλά λόγια, κερδίζει από τα έσοδά του δανείζοντας για μακρές περιόδους με υψηλότερα επιτόκια απ’ όσα πληρώνει για βραχυπρόθεσμες καταθέσεις. Μια αντεστραμμένη καμπύλη περιορίζει αυτό το μοντέλο και μπορεί να περιορίσει τον δανεισμό, πλήττοντας την οικονομική ανάπτυξη.
Είναι, όμως, θέμα ανάλυσης. Πολλοί άλλοι λένε ότι δεν υπάρχει αιτιώδης σχέση μεταξύ της αντεστραμμένης καμπύλης και της ύφεσης. Είναι απλά ένας δείκτης.
Κάποιοι αναλυτές και αξιωματούχοι της Fed, καθώς και ο πρώην πρόεδρος της τράπεζας Μπεν Μπερνάνκε έχουν επίσης υποστηρίξει ότι ο κόσμος είναι πολύ διαφορετικός τώρα από τότε που αντιστράφηκε η καμπύλη επιτοκίων προ της προηγούμενης χρηματιστηριακής κρίσης και, γι’ αυτό, ο δείκτης ίσως να μην είναι αξιόπιστος.
Το πρόβλημα είναι ότι ο Μπερνάνκε και άλλοι της Fed είπαν τα ίδια και πριν τις προηγούμενες υφέσεις.
Copyright The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
