Του Γιώργου Φιντικάκη
Δυο-τρεις γερές διορθώσεις στα διεθνή χρηματιστήρια ήταν αρκετές για να σκαρφαλώσει 20% μέσα σε μια εβδομάδα η απόδοση του δεκαετούς ελληνικού ομολόγου.
Ήταν όμως μόνο η αναταραχή στις αγορές που τα επηρέασε; Διότι δεν πιέσθηκαν αντίστοιχα όλα τα «χαρτιά» του Νότου. Την τελευταία εβδομάδα η απόδοση στο ισπανικό δεκαετές αυξήθηκε 9%, στο ιταλικό 7%, στο ιρλανδικό 2,8%, και στο πορτογαλικό 2,2%.
Ο ένας λόγος που έπεσαν οι τιμές και ανέβηκε αισθητά η απόδοση των ελληνικών τίτλων, ήταν οι χρηματιστηριακές αναταράξεις. Ο άλλος όμως λόγος, είναι πιθανό, σύμφωνα με πηγές της αγοράς ομολόγων, να σχετίζεται με τη πολιτική αστάθεια που τροφοδοτεί το σκάνδαλο Novartis.
Διαχειριστές κεφαλαίων λαμβάνουν τις τελευταίες ημέρες μηνύματα απο το εξωτερικό ότι το τοξικό και ακραία διχαστικό κλίμα που κυριαρχεί στο πολιτικό σκηνικό της χώρας έχει αρχίζει να αποτυπώνεται και στις αποδόσεις των ελληνικών τίτλων.
Στην απουσία εμπιστοσύνης την οποία δεν έχει ακόμη κατακτήσει η ελληνική οικονομία όπως συμβαίνει με άλλες μεταμνημονιακές χώρες, έρχεται να προστεθεί, όπως λένε οι συνομιλητές μας, και το εγχώριο πολιτικό τοπίο. Η εικόνα μιας χώρας, στην οποία μοιάζει να έχει κοπεί και ο τελευταίος ιστός συνεννόησης μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, δηλαδή της αυριανής κυβέρνησης, στέλνει στους επενδυτές αρνητικά μηνύματα, όχι μόνο για το παρόν, αλλά για το μέλλον.
Ένα από τα πρώτα πράγματα που εξετάζει όποιος δανείζει χρήματα σε μια χώρα είναι η πολιτική σταθερότητα. Σε μια χώρα, της οποίας η οικονομία για να πάει μπροστά, χρειάζεται ένα ελάχιστο επίπεδο πολιτικής συναίνεσης, συνθήκες ακραίας πολιτικής πόλωσης σαν αυτές που ζούμε τις τελευταίες ημέρες, στέλνουν αρνητικά μηνύματα.
Όχι, δεν είναι αυτή η κύρια αιτία ανόδου των αποδόσεων στα ελληνικά ομόλογα. Έρχεται ωστόσο να λειτουργήσει επιβαρυντικά στο συνολικό έλλειμμα εμπιστοσύνης της ελληνικής οικονομίας, και να επιβεβαιώνει όσους προειδοποιούν ότι το ελληνικό «πλεούμενο» διατρέχει σοβαρούς κινδύνους. Όχι μόνο γιατί η έξοδος στις αγορές και από το 3ο πρόγραμμα συμπίπτουν με την αλλαγή ενός παγκόσμιου οικονομικού κύκλου, δηλαδή τη σταδιακή αύξηση επιτοκίων, άρα το τέλος του φθηνού χρήματος, αλλά και γιατί «δυναμιτίζεται» από την εγχώρια σκανδαλολογία.
Το κακό μάλιστα μπορεί να έχει και συνέχεια, όχι με ευθύνη της Ελλάδας. Τις επόμενες ημέρες μένει να φανεί κατά πόσο η όξυνση της έντασης με τη Τουρκία στα εθνικά μας θέματα θα αποτυπωθεί και στους ελληνικούς τίτλους. Οποιαδήποτε υποψία γεωπολιτικής αστάθειας είναι λογικό να προκαλέσει νέες αναταράξεις, εξηγούν οι συνομιλητές μας. Οι αγορές δεν τιμολογούν μόνο τον πιστωτικό κίνδυνο μιας χώρας, αλλά και ζητήματα εθνικής ασφάλειας. Κάθε ένδειξη έντασης που σχετίζεται με ζητήματα άμυνας, είναι λογικό να λαμβάνεται υπόψιν.
Σε κάθε περίπτωση όμως, ακόμη και τίποτα από τα παραπάνω να μη συμβεί, η υπερβολική αντίδραση των ελληνικών ομολόγων αποκαλύπτει πόσο εύθραυστη είναι η ελληνική ανάκαμψη, και πόσο όλα λειτουργούν ως «συγκοινωνούντα δοχεία». Στη περίοδο για παράδειγμα όπου είχε οξυνθεί το ζήτημα της Καταλωνίας, η αντίδραση του ισπανικού 10ετούς ομολόγου, δεν ήταν τόσο ακραία όπως η προ ημερών του ελληνικού. Για τον πολύ απλό λόγο ότι άλλος είναι ο δείκτης εμπιστοσύνης της ισπανικής οικονομίας, και άλλος της ελληνικής.
Στη δική μας περίπτωση, η καλλιέργεια κλίματος πολιτικής αστάθειας είναι παράγοντας που μπορεί να προκαλέσει επιτάχυνση των πωλήσεων σε μια αγορά, η οποία ούτως ή άλλως είναι ρηχή, δηλαδή δεν έχει μεγάλη ρευστότητα. Και γι’ αυτό ακριβώς οι ξένοι οίκοι, επισημαίνουν με κάθε ευκαιρία αυτό που είπε προχθές ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Ι.Στουρνάρας, ότι θα συνέφερε την Ελλάδα μια προληπτική γραμμή στήριξης. Προκειμένου εφόσον λήξουν κάποια ομόλογα, και η χώρα δυσκολευτεί να τα πληρώσει, να μπορεί να τραβήξει χρήματα, για να το πούμε απλά.
Εξάλλου, τα δημοσιονομικά της επόμενης τριετίας εξαρτώνται από την επιτυχημένη εφαρμογή του προϋπολογισμού και την επιστροφή κεφαλαιακών κερδών από ομόλογα. Άρα, οποιαδήποτε υποψία εκτροχιασμού του προγράμματος λόγω εκλογών, αστάθειας ή παροχολογίας, είναι λογικό να προκαλεί αναταράξεις. Πολλώ δε μάλλον, αν στο κάδρο μπουν και ζητήματα εθνικής ασφάλειας…
