Κωνσταντίνος Μαριόλης
06/06/2023 • 00:00
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Ενώ το φαινόμενο του πληθωρισμού εξασθένησε τον Μάιο ταχύτερα απ’ ό,τι ανέμεναν οι αναλυτές, με ώθηση από τις μεγάλες μειώσεις των ενεργειακών τιμών αλλά και των τιμών των εμπορευμάτων, οι Ευρωπαίοι καταναλωτές δεν βλέπουν να πέφτουν οι τιμές στα ράφια.
Αναλυτές, μάλιστα, προβλέπουν ότι οι τιμές θα παραμείνουν υψηλές τουλάχιστον έως το τέλος του 2023. Είναι τέτοια η ακρίβεια, που οι Ιταλοί βλέπουν τα αγαπημένα τους ζυμαρικά να γίνονται απλησίαστα με αποτέλεσμα η πρωθυπουργός της χώρας, Τζόρτζια Μελόνι, να συγκαλεί πρόσφατα έκτακτο υπουργικό συμβούλιο για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση.
Θα δούμε ποτέ τις τιμές να υποχωρούν και σε τι ποσοστό ο πληθωρισμός σχετίζεται με την αισχροκέρδεια;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η μεγαλύτερων των εκτιμήσεων πτώση του πληθωρισμού τον Μάιο είναι αναμφίβολα μία πολύ θετική είδηση για την Ευρωζώνη. Ο δείκτης τιμών καταναλωτή υποχώρησε στο 6,1% σβήνοντας την αύξηση του Απριλίου στο 7%, από 6,9% τον Μάρτιο.
Το 6,1% είναι το χαμηλότερο επίπεδο από τον Φεβρουάριο του 2022, κάτι που υποδεικνύει ότι ο κύκλος του υψηλού πληθωρισμού μπορεί να κλείσει σύντομα. Όμως οι καταναλωτές αναγκάζονται να ξοδέψουν περισσότερα κάθε μήνα από τον οικογενειακό προϋπολογισμό, γιατί ο… κύκλος που δεν δείχνει να κλείνει είναι αυτός της ακρίβειας και κυρίως στα τρόφιμα.
Ο πληθωρισμός τροφίμων στην Ευρώπη διαμορφώθηκε στο 12,5% τον Μάιο, από 17,5% τον Μάρτιο, που ήταν υψηλό άνω των 25 ετών. Παραμένει για δέκα συνεχόμενους μήνες πάνω από το 12%, όταν στις ΗΠΑ κορυφώθηκε στο 11,4% (υψηλό τον Αύγουστο του 2022) και υποχώρησε στο 7% τον περασμένο μήνα. Η Ευρώπη γίνεται case study για τη συνεχιζόμενη ακρίβεια στα τρόφιμα, που συρρικνώνει το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και κάνει την ανάπτυξη να μοιάζει με… ύφεση.
Ενδεικτικό παράδειγμα η Ιταλία. Οι γείτονες πληρώνουν 17% ακριβότερα τα ζυμαρικά που βρίσκονται σχεδόν καθημερινά στο τραπέζι τους. Εκτιμάται ότι ο μέσος Ιταλός καταναλώνει 23 κιλά ζυμαρικά το χρόνο και γι’ αυτό και η έκτακτη αντίδραση της κυβέρνησης.
Το περίεργο είναι ότι οι τιμές των ζυμαρικών παραμένουν ψηλά, παρά τη μεγάλη πτώση του ενεργειακού κόστους και την κατά 30% μείωση της τιμής του σκληρού σίτου που χρησιμοποιείται για την παρασκευή τους. Η διαφορά φάσης μεταξύ πτώσης του κόστους παραγωγής και υποχώρησης των τιμών στα ράφια (όχι κατ’ αναλογία) εκτιμάται σε περίπου ένα χρόνο.
Την ίδια στιγμή, οι Γερμανοί πληρώνουν για τυριά 40% ακριβότερα από πέρσι και οι Έλληνες 20% ακριβότερα για γαλακτοκομικά και αυγά. Τον περσινό Μάιο, οι τιμές είχαν αυξηθεί ήδη κατά 7,5% σε σύγκριση με τον Μάιο του 2021 και γι’ αυτό έχουμε να αντιμετωπίσουμε μεγαλύτερη ακρίβεια απ’ ότι θα περιμέναμε με βάση τα επίσημα στοιχεία.
Γιατί, λοιπόν, οι Ευρωπαίοι πληρώνουν… χρυσά τα τρόφιμα;
Η αλήθεια είναι ότι η Ευρώπη δέχθηκε πολύ μεγαλύτερο σοκ από τον πόλεμο στην Ουκρανία, σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και άλλες οικονομίες. Γεγονός που οδήγησε σε έκρηξη τα κόστη σε όλο το μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας. Σύμφωνα με την Allianz, τα νοικοκυριά στην Ευρώπη έχουν χάσει τον τελευταίο χρόνο από 1,1% έως 9,2% της αγοραστικής τους δύναμης, με τις ανατολικές χώρες να έχουν δεχθεί το μεγαλύτερο πλήγμα.
Τι συμβαίνει με την αισχροκέρδεια; Στην ίδια ανάλυση, η Allianz εκτιμά ότι η αισχροκέρδεια ευθύνεται για το 10% με 20% της συνολικής αύξησης των τιμών στην Ευρώπη. Όπως σημειώνει, οι τιμές των περισσότερων εμπορευμάτων βρίσκονταν τον Απρίλιο σε επίπεδα λίγο πάνω από το 2021. Τιμές που έχουν εμφανιστεί ξανά την περίοδο 2013-2014 χωρίς να προκαλέσουν μεγάλη αύξηση του πληθωρισμού τροφίμων. Η Allianz εκτιμά ότι πίσω από τις περισσότερες πιέσεις στις τιμές βρίσκονται οι παραγωγοί συσκευασμένων τροφίμων.
Επίσης, ο πληθωρισμός πολλές φορές είναι αυτοτροφοδοτούμενος. Όσο οι πληθωριστικές προσδοκίες παραμένουν υψηλές, τόσο οι επιχειρήσεις βλέπουν περιθώρια αύξησης των τιμών κ.ο.κ. Οι αναλυτές της γερμανικής ασφαλιστικής προβλέπουν δε ότι οι τιμές των τροφίμων θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα τουλάχιστον έως το τέλος του 2023. Περαιτέρω αύξηση των τιμών στα τρόφιμα κατά 20% θα οδηγήσει σε πτώση της κατανάλωσης στην ΕΕ κατά 1 ποσοστιαία μονάδα.
