Της Ελευθερίας Κούρταλη
To μότο... "οι χαμένοι του 2020 θα αποτελέσουν τους νικητές του 2021" σε αγορές και οικονομία υιοθετούν όλο και περισσότεροι αναλυτές και επενδυτές το τελευταίο διάστημα, τώρα που πλησιάζει το τέλος του έτους και υπάρχει ξεκάθαρα μεγαλύτερη ορατότητα γύρω από το τέλος της πανδημίας. Σε αυτό το "σλόγκαν" η Ελλάδα έχει αρχίσει και ξεχωρίζει έντονα, ειδικά από τον Νοέμβριο, οπότε και ξεκίνησαν να εισρέουν τα πρώτα θετικά νέα στο μέτωπο των εμβολίων. Από τις αρχές του τελευταίου τριμήνου του έτους καταγράφεται και "επίσημα", όπως δείχνουν και τα πρόσφατα roadshows αλλά και οι επιχειρηματικές εξελίξεις, η είσοδος νέων επενδυτών στην ελληνική αγορά, η επιστροφή παλιών αλλά και η ενίσχυση των θέσεων των υφιστάμενων. Σε έναν κόσμο που "διψά" για αποδόσεις τα ελληνικά assets μοιάζουν ιδιαίτερα ελκυστικά, ειδικά τη στιγμή που έχουν με το μέρος τους ισχυρά όπλα, όπως τη συνεχιζόμενη στήριξη από τις πολιτικές της Ε.Ε. και της ΕΚΤ, τη συνέχιση της μεταρρυθμιστικής πορείας της χώρας παρά την πανδημία, την ισχυρή και έγκαιρη δημοσιονομική απάντηση της ελληνικής κυβέρνησης στην τρέχουσα κρίση αλλά και την πολύ καλή διαχείριση των ταμειακών διαθεσίμων της χώρας, τα οποία αναμένεται να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα (άνω των 30 δισ. ευρώ), παρά τα κεφάλαια που έχουν "σηκωθεί" από το "μαξιλάρι" για την ενίσχυση της οικονομίας.
Το γεγονός ότι η Ελλάδα, η οποία είναι η μόνη χώρα στην Ευρωζώνη που δεν κατέχει επενδυτική βαθμίδα, κατάφερε εν μέσω πανδημίας να δει την αναβάθμιση της αξιολόγησής της από τους οίκους (Moody’s), με μόνο τη Σλοβενία να έχει δει κάτι ανάλογο φέτος, αλλά και να συνεχίζει να βγαίνει στις αγορές πετυχαίνοντας ιστορικά χαμηλά κόστη δανεισμού και βλέποντας σημαντική ζήτηση από ποιοτικούς, μακροπρόθεσμους επενδυτές, αποτελεί ένα μόνο παράδειγμα του ότι οι επενδυτές είδαν το σοκ του κορονοϊού ως κάτι προσωρινό, ένα διάλειμμα στην ανοδικοί πορεία της Ελλάδας. Το στοίχημα της ισχυρής ανάκαμψης, το οποίο και οδήγησε την εκπληκτική πορεία του Χρηματιστήριου Αθηνών το 2019 και το οποίο κατέστρεψε η έλευση της πανδημίας, έχει επιστρέψει, εν όψει και του ριμπάουντ της παγκόσμιας οικονομίας που αναμένεται το 2021 μετά τα ενθαρρυντικά νέα που φέρνουν την ανοσία της αγέλης, και άρα την ανάκαμψη του τουρισμού, πολύ νωρίτερα από ό,τι είχε αρχικά προβλεφθεί.
Εκρηκτικό ράλι, "λογικές" οι διορθώσεις
Από τον Οκτώβριο κάποιοι επενδυτές είχαν αρχίσει ήδη να βλέπουν πέραν του βραχυπρόθεσμου σοκ της πανδημίας και αυτό "επισφραγίστηκε" τον Νοέμβριο, οδηγώντας και το Χ.Α. σε ένα ισχυρό ράλι, το οποίο το έφερε στα επίπεδα του Φεβρουαρίου και κοντά στο να σβήσει τις απώλειες της φετινής δύσκολης χρονιάς. Από τα χαμηλά του Οκτωβρίου ο Γενικός Δείκτης έχει ανακάμψει κατά 40%, καταγράφοντας την περασμένη εβδομάδα ιστορικό σερί ανόδου 14 ημερών, το οποίο έχει να σημειωθεί από τον Απρίλιο του 1997, ενώ ο τραπεζικός δείκτης έχει σημειώσει άλμα 100% τις τελευταίες πέντε εβδομάδες.
Φυσικά, η ισχυρή αυτή άνοδος σημαίνει πως δεν αποκλείονται διορθωτικές κινήσεις, όπως είδαμε να συμβαίνει και στα τέλη της εβδομάδας, οι οποίες ωστόσο θεωρούνται λογικές από τους αναλυτές, ενώ εκτιμάται ότι θα προσφέρουν νέες ευκαιρίες εισόδου στο Χ.Α.
Όπως επισήμανε και πρόσφατα η Moody’s Analytics, παρά την πανδημία, η Ελλάδα γνώρισε έκρηξη των επενδύσεων τους τελευταίους μήνες. Σημαντικό σε αυτό είναι το κλίμα που η κυβέρνηση προσπαθεί να καλλιεργήσει καθ' όλη τη διάρκεια της θητείας της, δηλαδή ότι η Ελλάδα έχει πραγματοποιήσει μια στροφή και έχει ως στόχο να αποτελέσει μια χώρα φιλική προς τις επενδύσεις. Σημαντικά projects, όπως το καζίνο στο Ελληνικό, τα οποία είχαν παγώσει στο παρελθόν, μπήκαν "μπροστά" παρά την πανδημία. Η χώρα κέρδισε ακόμα περισσότερη εμπιστοσύνη σε ό,τι αφορά τη διαχείριση της πανδημίας, ενώ δέχτηκε επαίνους από την Ε.Ε. για τη δημοσιονομική της απάντηση στην κρίση. Και τα καλά νέα δεν σταμάτησαν εκεί. Η Microsoft ανακοίνωσε το σχέδιό της για την παρουσία της στη Ελλάδα, μια εμβληματική επένδυση, ενώ η Digital Realty ανακοίνωσε λίγο αργότερα την εξαγορά της Lamda Hellix, μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες λειτουργίας data centers στη χώρα, και ακολούθησε η "πράσινη" επένδυση της Volkswagen στην Αστυπάλαια.
Είσοδος νέων παικτών
Η επιστροφή των επενδυτών που απείχαν από το Χ.Α. εδώ και πέντε χρόνια αποτελεί ακόμα ένα σημαντικό σημάδι για τις προοπτικές που βλέπουν σε ό,τι αφορά το 2021. Στο πρόσφατο roadshow της Wood, το οποίο αφορούσε τις αναδυόμενες αγορές, funds όπως το East Capital Asset Management, που είναι από τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά long funds, καθώς και το RWC Partners, που έχει ισχυρή διεθνή παρουσία, και τα οποία είχαν εγκαταλείψει το στοίχημα "Ελλάδα" από το 2015, έδειξαν σημαντικό ενδιαφέρον για τις ελληνικές τράπεζες. Το γενικότερο κλίμα σε ό,τι αφορά την Ελλάδα ήταν θετικό, με τους επενδυτές να φαίνεται να εκτιμούν πως το Ελληνικό Χρηματιστήριο αναμένεται να επωφεληθεί τόσο από το "στοίχημα" της ανάκαμψης όσο και από τις υπεραποδόσεις που αναμένεται να σημειώσουν οι αναδυόμενες αγορές έναντι των ευρωπαϊκών.
Όπως σημειώνουν και οι εγχώριοι αναλυτές, η είσοδος νέων παικτών στην αγορά έχει αλλάξει εντελώς το status του Χ.Α. Ο Μάνος Χατζηδάκης της Beta Securities αναφέρει ως παράδειγμα τις ανακοινώσεις εισόδου της Capitan στο μετοχικό κεφάλαιο της Eurobank και τη συμμετοχή-ρεκόρ των ενδιαφερόμενων επενδυτών στην τηλεδιάσκεψη του επιχειρηματικού πλάνου της ΔΕΗ πριν από μερικές ημέρες. "Η είσοδος νέου χρήματος αποτελεί βασική παράμετρο για την συστηματική άνοδο των τιμών, η ποιότητα ωστόσο των νέων παικτών είναι ακόμα πιο σημαντική, καθώς ο ορίζοντας διακράτησης αλλάζει, συμβαδίζοντας με την προοπτική του μακροοικονομικού περιβάλλοντος", επισημαίνει. Πίσω από όλα βρίσκεται η προοπτική του εμβολίου και η πίστη ότι μετά την άνοιξη η οικονομική δραστηριότητα θα επιστρέψει σε έναν σημαντικό βαθμό κανονικότητας.
Από την πλευρά της, η Eurobank Equities σημείωσε πως τα χειρότερα φαίνεται να έχουν περάσει για την ελληνική αγορά σε αυτή την κρίση που προκάλεσε η πανδημία, με τον θετικό κύκλο στον οποίο έχει εισέλθει να αναμένεται να οδηγήσει ακόμα υψηλότερα τον τζίρο και τις τιμές των ελληνικών μετοχών. "Για ακόμα μία φορά η αγορά προεξοφλεί καταστάσεις, μιας και εν μέσω πανδημίας δίνει αποδόσεις από άλλες εποχές, θυμίζοντας το 1998", σχολιάζει ο Ηλίας Ζαχαράκης της Fast Finance. Οι ανακοινώσεις σε σχέση με τα μακροοικονομικά καίγονται, με τους αγοραστές να ποντάρουν στο "αύριο". Είναι δεδομένο όταν κάποια funds ξεκινoύν αγορές, ακολουθούν σταδιακά και άλλα που κυνηγούν αποδόσεις σε οικονομίες που μπορούν να κάνουν τη διαφορά τα επόμενα χρόνια.
Μετά τις ανακοινώσεις της ΕΛΣΤΑΤ για το ΑΕΠ γ’ τριμήνου που δείχνουν προς ύφεση άνω του 10% φέτος, το Ελληνικό Χρηματιστήριο θα μπορούσε να αλλάξει ρότα μετά τις επιδόσεις-ρεκόρ τόσο του Γενικού Δείκτη όσο και του δείκτη των τραπεζών που κατέγραψε τον Νοέμβριο, επισημαίνει ο Δημήτρης Τζάνας, διευθυντής επενδύσεων της Κύκλος Χρηματιστηριακή. Όμως το θετικό momentum συνεχίζεται. Η εξήγηση, όπως σημειώνει, είναι συνυφασμένη με την αλλαγή στάσης των διεθνών κεφαλαίων απέναντι στο αναδυόμενο Eλληνικό Xρηματιστήριο, που ενσωματώνεται πλέον στα ραντάρ των διαχειριστών που επί έναν χρόνο μέχρι τον Οκτώβριο κατέγραφαν αρνητικές ροές, αποεπένδυαν δηλαδή από τη χώρα μας. Όμως τώρα το υποτιμημένο ακόμη Ελληνικό Χρηματιστήριο αντιμετωπίζεται με θετική διάθεση, ενώ τα τριμηνιαία αποτελέσματα των τραπεζών ικανοποίησαν, καθώς συνεχίζεται η εξυγίανση από τα "κόκκινα" δάνεια και εκτιμάται ότι είναι εφικτή η διαχείριση των νέων ΝPES που θα προκύψουν μετά τη λήξη των moratorium.
Bullish οι ξένοι
Οι επιδόσεις του Χ.Α. αλλά και των ελληνικών ομολόγων, τα οποία καταγράφουν ολοένα και νέα ιστορικά χαμηλά στις αποδόσεις τους, συνεχίζουν να κεντρίζουν το ενδιαφέρον και των διεθνών οίκων. Το πολύ θετικό είναι πως το ισχυρό ράλι της ελληνική αγοράς όχι μόνο δεν έχει φοβίσει τους αναλυτές, αλλά έχει οδηγήσει τους διεθνείς οίκους να συνεχίζουν να "ποντάρουν" στις ελληνικές μετοχές.
Η Jefferies επισημαίνει για μία ακόμα φορά πως το Χ.Α. έχει σημαντικά περιθώρια ανόδου, καθώς θα κεφαλαιοποιήσει τα σημαντικά οφέλη που φέρνουν οι εξελίξεις για τα εμβόλια στην ελληνική οικονομία. Τo 2021, όπως τονίζει, οι αγορές που φέτος έμειναν πίσω θα βγουν πρώτες και αυτές που υπεραπέδωσαν κατά το τρέχον έτος θα βγουν τελευταίες. Οι ευρωπαϊκές αγορές αποτελούν τις πιο φθηνές διεθνώς και έχουν σημαντικά περιθώρια να ξεχωρίσουν το επόμενο έτος, μεταξύ αυτών και η ελληνική, για την οποία ο οίκος συνεχίζει να δηλώνει bullish. Παρά την πανδημία, πολλές ελληνικές μετοχές έχουν αξιοπρεπή επίπεδα ελεύθερων ταμειακών ροών και ανθεκτικούς ισολογισμούς, όπως σημειώνει.
Εκτόξευση της ανάπτυξης το 2021
Στους πρωταγωνιστές της ανάκαμψης του 2021 τοποθετούν οι διεθνείς οίκοι την Ελλάδα, καθώς το εμβόλιο φέρνει το ριμπάουντ του τουρισμού νωρίτερα από ό,τι αρχικά αναμενόταν, και έτσι το μειονέκτημα του 2020 θα μετατραπεί στο μεγάλο πλεονέκτημα του νέου έτους. Παράλληλα, η ισχυρή απάντηση που έχουν δώσει η Ε.Ε. και η ΕΚΤ στην πανδημία, σε συνδυασμό με τα ειδικά "όπλα" που διαθέτει η Ελλάδα, όπως τα υψηλά ταμειακά διαθέσιμα, τοποθετούν τη χώρα στους νικητές της "αλλαγής του παιχνιδιού" που θα συμβεί το επόμενο διάστημα.
Η Oxford Economics προβλέπει πως η Ελλάδα θα σημειώσει την ισχυρότερη ανάκαμψη ΑΕΠ διεθνώς στο δ’ τρίμηνο του 2021 σε ετήσια βάση, η οποία τοποθετείται άνω του 16%. Γενικότερα ο οίκος εκτιμά πως, χάρη και στην ύπαρξη εμβολίων, ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας το επόμενο έτος θα είναι ο ταχύτερος των τελευταίων 40 ετών, και μεγάλος κερδισμένος θα είναι η περιοχή της Ευρώπης, με την οικονομική δραστηριότητα να επιστρέφει πλήρως στα προ πανδημίας επίπεδα στο γ’ τρίμηνο του έτους.
Από την πλευρά τους, ο οίκος αξιολόγησης Scope Ratings και η Capital Economics τοποθετούν την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας στο 4,5% το 2021. Όπως επισημαίνει η Scope, παρά τις σημαντικές προκλήσεις από την πανδημία, η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο σε σημαντικούς τομείς μεταρρυθμίσεων, ενώ τα μέτρα που ελήφθησαν από τις ελληνικές Αρχές για τον περιορισμό της πανδημίας, τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης της κυβέρνησης, καθώς και η ευρωπαϊκή απάντηση στην κρίση (από Ε.Ε. και ΕΚΤ), θέτουν τις βάσεις για την ισχυρή ανάκαμψη του 2021. Ο οίκος προβλέπει πως φέτος η ύφεση θα κινηθεί κοντά στο 10%, μια πρόβλεψη η οποία λαμβάνει υπόψη το νέο lockdown.
Η Capital Economics σημειώνει πως το δεύτερο lockdown σημαίνει ότι η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας θα αντιστραφεί στο τέταρτο τρίμηνο, οδηγώντας σε ύφεση 1,5% σε τριμηνιαία βάση, που μεταφράζεται" σε συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 9,7% το 2020, ενώ το ξεκίνημα του 2021 είναι επίσης πιθανό να είναι αδύναμο. Ωστόσο, τα θετικά νέα στο μέτωπο του εμβολίου σημαίνουν ότι θα είναι δυνατή η άρση των περισσότερων περιορισμών κατά τη διάρκεια του β’ και του γ’ τριμήνου του 2021 σε ολόκληρη την Ευρωζώνη, και αυτό θα αποτελέσει game changer για τον τουρισμό, με την Ελλάδα να έχει μεγαλύτερο όφελος από ό,τι άλλες χώρες, λόγω του σημαντικού "βάρους" του κλάδου στο ΑΕΠ.
Πρωταγωνιστές τα ελληνικά ομόλογα
Στους περισσότερο ωφελημένους της μετά COVID-19 εποχής τοποθετεί και η Citi την Ελλάδα. Όπως σημειώνει, η υψηλή εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από τον τουρισμό την κατατάσσει στις χώρες που πλήττονται περισσότερο στην Ευρώπη από το σοκ της πανδημίας, παρά τη σχετικά καλύτερη διαχείριση της πανδημίας στο εσωτερικό. Ωστόσο, όπως τονίζει, η Ελλάδα αναμένεται να επωφεληθεί πιο έντονα από άλλες χώρες από τη διανομή εμβολίων και την επιστροφή στην κανονικότητα, καθώς οι τουριστικές ροές και οι ταξιδιωτικές εισπράξεις αναμένεται να ανακάμψουν απότομα, ενώ σημαντικό "όπλο" της χώρας παραμένει το γεγονός ότι αποτελεί έναν από κύριους δικαιούχους των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Οι θετικές εξελίξεις μάλιστα γύρω από το Ταμείο, μετά το αρχικό βέτο της Πολωνίας και της Ουγγαρίας και την τελική συμφωνία συμβιβασμού, αναμένεται, σύμφωνα με τη Citi, να οδηγήσουν σε νέο ράλι τα ελληνικά ομόλογα το επόμενο διάστημα, τη στιγμή που ήδη η απόδοση του 10ετούς διαπραγματεύεται κοντά στο 0,6% και το ελληνικό Δημόσιο κατάφερε να σημειώσει άλλο ένα ρεκόρ την προηγουμένη εβδομάδα, αφού για πρώτη φορά στην ιστορία δανείστηκε με αρνητικά επιτόκια για ένα έτος, καθώς η απόδοση στα έντοκα 52 εβδομάδων διαμορφώθηκε στο -0,26%.
