Του Mohamed A. El-Erian
Η μάχη μεταξύ μικροεπενδυτών και hedge funds (αμοιβαίων κεφαλαίων κινδύνου) ξέσπασε φαινομενικά από το πουθενά την περασμένη εβδομάδα - και πολλοί άνθρωποι περνούν τις ημέρες τους αναρωτώμενοι πώς θα τελειώσει.
Η απάντηση εξαρτάται σε έναν βαθμό από δύο πράγματα: πρώτον, ποιος θα είναι ο πρώτος εκ των τριών παραγόντων - hedge funds που έχουν σορτάρει μια χούφτα μετοχές, μικροεπενδυτών που τις αγοράζουν και μεσαζόντων που επιτρέπουν στις δύο πλευρές να πραγματοποιούν το trading τους - ο οποίος θα "παραδοθεί", ειδικά εάν αυτό συμβεί μέσω μιας άτακτης "χαλάρωσης" του χαρτοφυλακίου του και, δεύτερον, πώς θα αντιδράσουν οι ρυθμιστικές αρχές και οι πολιτικοί παράγοντες.
Η εξέγερση των "μικρών ανθρώπων"
Αυτό που έχει έντονα και με κάποια ακρίβεια χαρακτηριστεί ως μια εξέγερση των "μικρών ανθρώπων", αντικατοπτρίζει τη συνισταμένη της δράσης και επίδρασης πλατφορμών πληροφοριών, δεδομένων και εύχρηστων προϊόντων και των εφαρμογών διαπραγμάτευσης (trading apps) - όλοι οι παραπάνω παράγοντες βοήθησαν στο γενικότερο φαινόμενο του "εκδημοκρατισμού" της χρηματοοικονομικής δραστηριότητας.
Εκτός από την τεχνολογία, τα big data και κάποιες σχετικά απλές μορφές τεχνητής νοημοσύνης, το "καύσιμο" περιελάμβανε επίσης μια συσσώρευση εδώ και πολλά έτη της αίσθησης ότι ο καθημερινός μικροεπενδυτής είναι περιθωριοποιημένος και σε μειονεκτική θέση, με ευθύνη ενός χρηματοοικονομικού κατεστημένου το οποίο μοιάζει να τα έχει "βρει" με την ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve) και άλλους οργανισμούς .
Ο καταλυτικός παράγοντας - υποβοηθούμενος από τη διαθεσιμότητα ρευστού και, σε ορισμένες περιπτώσεις, το δωρεάν χρήμα επιχορηγήσεων μέσω των πάκετων δημοσιονομικής τόνωσης της οικονομίας των ΗΠΑ - ήρθε με τη μορφή της ανακάλυψης μιας στρατηγικής στην οποία οι συνήθεις διαμεσολαβητές ισχύος, με επικεφαλής το λεγόμενο smart money (όρος ο οποίος χρησιμοποιείται ιστορικά για τα hedge funds), βρέθηκαν σε εντελώς ευάλωτη θέση. Αυτή η στρατηγική περιελάμβανε ένα ad hoc κίνημα αγοράς μετοχών των πιο βαριά σορταρισμένων εταιρειών, με την ελπίδα να προκληθεί μια σύντομη συμπίεση και οι "αρκούδες" να "λακίσουν" και να καλύψουν τις θέσεις τους.
Είναι μια στρατηγική που λειτούργησε ιδιαίτερα καλά στην περίπτωση της GameStop, όπου τα συσσωρευμένα shorts ήταν ισοδύναμα με περίπου το 140% της αξίας των μετοχών της εταιρείας που βρίσκονται σε κυκλοφορία.
Τα hedge funds που είχαν short θέσεις δεν ήταν τα μόνα που εκτέθηκαν σε αυτό που στις αγορές είναι γνωστό ως "trading για τη δημιουργία πόνου". Οι ενδιάμεσοι βρέθηκαν επίσης υπό αυξανόμενη πίεση, προσπαθώντας να διαφυλάξουν τους ισολογισμούς τους και να διατηρήσουν τις κατευθυντήριες γραμμές προληπτικής εποπτείας, εξαναγκαζόμενοι να καταναλώσουν μετρητά, να αντλήσουν από πιστωτικές γραμμές ή να πράξουν και τα δύο.
Μέχρι το τέλος της περασμένης εβδομάδας, και οι τρεις παράγοντες ήταν ακόμα στο παιχνίδι. Ποιος θα πληγεί πρώτος δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο.
Οι κίνδυνοι
Ιστορικά, οι μικροεπενδυτές οι οποίοι εκτινάσσουν μια χούφτα μετοχών συνήθως διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο να βρεθούν στον "αέρα" εξαιτίας του περιορισμένου, μεμονωμένου κεφαλαίου τους, ειδικά όταν τα βάζουν με επαγγελματικά hedge funds. Στην περίπτωση μιας τέτοιας έκβασης, οι επιπτώσεις στο χρηματοοικονομικό σύστημα θα ήταν σχετικά μικρές, παρά τις ζημίες που θα είχαν υποστεί οι συγκεκριμένοι επενδυτές.
Όμως, όπως με το φαινόμενο που έλαβε για πρώτη φορά παγκόσμια προσοχή κατά τη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης στις αρχές της δεκαετίας του 2010, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε αυτή τη συγκεκριμένη περίπτωση το Reddit, επέτρεψαν στους διασκορπισμένους επενδυτές να γίνουν περισσότερο ισχυροί συλλογικοί παράγοντες με κοινό σκοπό.
Για να αντιμετωπίσουν αυτή τη νέα δύναμη και να παραμείνουν στο παιχνίδι, τα hedge funds έχουν ήδη αναγκαστεί να συγκεντρώσουν ρευστό για να ανταποκριθούν σε υψηλότερες καλύψεις διαφορών αποτίμησης, με ορισμένα να εγκαταλείπουν τις short θέσεις τους. Αυτό ανάγκασε μερικά από αυτά να πουλήσουν μερικές από τα long περιουσιακά τους στοιχεία, με τάση να διαθέσουν κυρίως τα πλέον "ρευστά".
Μαζί με αυτή την τάση, έρχεται ένα στοιχείο μετάδοσης του σχετικού κλίματος σε όλη την αγορά, η έκταση του οποίου θα εξαρτηθεί από τη δύναμη εκείνου που, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, ήταν ένα αξιοσημείωτο αντισταθμιστικό στοιχείο, δηλαδή της λογικής "αγοράζω την βουτιά".
Τέτοιες ζημίες στις γενικές αξίες των περιουσιακών στοιχείων, η οποία παρήγαγε τη χειρότερη εβδομάδα για τον δείκτη S&P 500 από τον Οκτώβριο, αποκτούν δευτερεύουσα σημασία σε σύγκριση με αυτό που πιθανότατα θα συνέβαινε εάν ένας από τους μεσάζοντες αναγκαζόταν σε άτακτη απομόχλευση, είτε επρόκειτο για broker ή για κεντρικό γραφείο εκκαθάρισης χρηματοοικονομικών συναλλαγών (clearinghouse).
Εάν δεν υπάρξει καλός χειρισμός, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να έχει πολύ ευρύτερες επιπτώσεις, ειδικά επειδή το μη τραπεζικό τμήμα του χρηματοοικονομικού συστήματος βρισκόταν ήδη σε μια άνευ προηγουμένου περίοδο ταχείας αύξησης χρέους, μόχλευσης και ανάληψης κινδύνων, υποβοηθούμενο και ενισχυόμενο από υπερβολικά πολλά χρόνια εξάρτησης από την πολιτική πειραματικών μέτρων από πλευράς κεντρικών τραπεζών, αλλά και από τα κενά των κανονιστικών και εποπτικών πλαισίων.
Τα σενάρια δεν αλληλοαποκλείονται
Ανεξάρτητα από το ποιο από αυτά τα σενάρια θα γίνει πραγματικότητα - και, για να κάνουμε τα πράγματα ακόμη πιο ενδιαφέροντα, τα σενάρια αυτά δεν είναι αλληλοαποκλειόμενα - οι ρυθμιστικές αρχές και οι πολιτικοί αναμένεται να εμπλακούν σε κάποιο βαθμό. Το πιο δύσκολο ως προς την πρόβλεψη είναι σε ποιο συγκεκριμένο στοιχείο θα εστιάσουν περισσότερο. Κάποια από αυτά θα μπορούσαν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων και στη λειτουργία της αγοράς.
Μεταξύ των στόχων θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται η προστασία των μικροεπενδυτών, τα κριτήρια καταλληλότητας των επενδύσεων, τα όρια των περιθωρίων, η πιθανή "συμπαιγνία" και χειραγώγηση τιμών, καθώς και η διάρθρωση της αγοράς.
Αυτό που άρχισε ως παραδοξότητα στην αγορά - μικροεπενδυτές οι οποίοι αναλαμβάνουν να "τα βάλουν" με τη Wall Street χρησιμοποιώντας περιφερειακές πλατφόρμες που απορρίπτονταν πολύ εύκολα από τις παραδοσιακές δυνάμεις της αγοράς - έχει τόσο βαθύτερη προέλευση όσο και ευρύτερες συνέπειες.
Δεν είναι απλώς μια επική ιστορία του Δαυίδ εναντίον του Γολιάθ, η οποία έχει πλέον προσελκύσει την προσοχή των μέσων ενημέρωσης παγκοσμίως. Στο παιχνίδι, δυνητικά, μπαίνει ο "εκδημοκρατισμός" των χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων, οι τεχνολογικές διαταραχές στην ιεραρχία της αγοράς, η συνολική αποτίμηση των αγορών, οι αντιδράσεις σε επίπεδο κανονιστικών αρχών και πολιτικού προσωπικού, καθώς και η ίδια η δομή της αγοράς.
