Της Ελευθερίας Κούρταλη
Η Ελλάδα σημείωσε ανάπτυξη-ρεκόρ, σε ετήσια βάση, το δεύτερο τρίμηνο του 2021, όπως σημειώνει σε νέα έκθεσή της η Moody’s Analytics, προσθέτοντας πως παρόλο που η ανάκαμψη αναμενόταν, λόγω και του σοκ που δέχτηκε το 2020, το μέγεθός της ωστόσο αιφνιδίασε τους πάντες. Η αύξηση 16,2% του ΑΕΠ το συγκεκριμένο διάστημα είναι ακόμη πιο εντυπωσιακή, όπως επισημαίνει, εάν ληφθεί υπόψη ότι η πλειοψηφία των τουριστών φτάνει στη χώρα μετά από αυτό, δηλαδή τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Με αυτά τα δεδομένα, το έως τώρα αισιόδοξο σενάριο του οίκου για την Ελλάδα γίνεται το βασικό και έτσι προβλέπει ανάπτυξη 8,2% φέτος και 5,1% το 2022, ενώ σε διψήφια ποσοστά εκτιμά ότι θα κινηθεί η ανάπτυξη και στο τρέχον τρίτο τρίμηνο.
Πιο αναλυτικά, όπως σημειώνει στη σχετική έκθεση ο οικονομολόγος και assistant director της Moody’s Analytics, Michael Grammatikopoulos, η ελληνική οικονομία επέστρεψε επισήμως στα προ της πανδημίας επίπεδα οικονομικής δραστηριότητας και είναι πλέον μία από τις επτά χώρες της ευρωζώνης που ανακάμπτει πλήρως σε επίπεδο πραγματικού ΑΕΠ και προχωρά προς επέκταση. Το ελληνικό ΑΕΠ είναι τώρα 0,6% πάνω από τα επίπεδα προ πανδημίας, όπως επισημαίνει.
Συγκρίνοντας το ελληνικό ΑΕΠ με το ΑΕΠ της ευρωζώνης, ο οικονομολόγος επισημαίνει ότι η ανάκαμψη της Ελλάδας υστερούσε το τρίτο και το τέταρτο τρίμηνο του 2020. Αυτό οφείλεται στις χαμηλές αφίξεις τουριστών κατά την κορύφωση της κρίσης πριν από τα εμβόλια, και τα αυστηρά μέτρα καραντίνας. Σε τριμηνιαία βάση, η Ελλάδα έχει αναπτυχθεί έντονα, 3,8% ανά τρίμηνο σε μέσο όρο, τα τελευταία τέσσερα τρίμηνα και βρίσκεται στον δρόμο της οικονομικής επέκτασης, καθώς το πραγματικό της ΑΕΠ είναι πλέον πάνω από το επίπεδο πριν από την πανδημία. Αυτό δεν ισχύει για την οικονομία της ευρωζώνης, η οποία ουσιαστικά "σταμάτησε" μετά το τρίτο τρίμηνο του 2020 και εγκλωβίστηκε σε τεχνική ύφεση. Στα μέσα του 2021, η οικονομία της περιοχής ήταν ακόμα 3% χαμηλότερα από το επίπεδο πριν από την πανδημία.
Το τέταρτο κύμα της πανδημίας, λόγω της παραλλαγής "Δέλτα", συνεχίζει να κυριαρχεί διεθνώς. Κατά το τρίτο τρίμηνο, είδαμε έναν αριθμό ρεκόρ κρουσμάτων στην Ελλάδα, ενώ ο θάνατοι ήταν στο μισό από ό, τι στην κορυφή της κρίσης. Η Moody's Analytics εκτιμά ότι τα περιοριστικά μέτρα τα οποία ισχύουν σήμερα θα συνεχιστούν μέχρι τον πλήρη περιορισμό της πανδημίας και αυτό σημαίνει ότι η υποχρεωτικότητα των εμβολίων θα επεκταθεί και σε άλλους τομείς της οικονομίας, όπως ο τομέας της φιλοξενίας.
Οι φωτιές και η κρίση στα σύνορα διαμορφώνουν μελλοντικούς κινδύνους
Όσον αφορά τους πιθανούς κινδύνους, ο κ. Grammatikopoulos επισημαίνει ότι οι φωτιές που έπληξαν την Ελλάδα στο τρίτο τρίμηνο και η αντιμετώπισή τους, σηματοδοτούν την αναγκαιότητα πολιτικών για τον περιορισμό αυτής της κατάστασης σε περίπτωση που επανεμφανιστεί στο μέλλον. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα πακέτο παροχών ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ για τη στήριξη των πυρόπληκτων, ωστόσο το τελικό κόστος μπορεί να είναι υψηλότερο. Οι πυρκαγιές του Αυγούστου ήταν οι δεύτερες χειρότερες στην ιστορία, μετά από αυτές του 2007, όπου το κόστος ανήλθε στα 3 δισ. ευρώ, ή 1,3% του ονομαστικού ΑΕΠ.
Οι συνέπειες της κρίσης στο Αφγανιστάν είναι ένα άλλο μέτωπο στο οποίο η κυβέρνηση θα χρειαστεί να αναλάβει δράση στο εγγύς μέλλον, κατά την Moody’s Analytics. Η εμπειρία από την κρίση στα σύνορα του Έβρου τον Μάρτιο του 2020 διδάσκει ότι μια παρόμοια κρίση μπορεί να πυροδοτηθεί και τώρα. Η Ελλάδα ανακοίνωσε πιθανή επέκταση στους φράχτες κατά μήκος των συνόρων της ενώ ζήτησε περισσότερη στήριξη από τους εταίρους της στην ευρωζώνη. Η ΕΕ έχει προσφέρει πάνω από 1,8 δισ. ευρώ στην Ελλάδα για έξοδα που σχετίζονται με τη μετανάστευση από το 2014 έως το 2020.
Το Συμβούλιο εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με την παροχή πρόσθετης χρηματοδότησης. Κατά τη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης του 2015, εμφανίστηκαν αναφορές σχετικά με την κατάχρηση πόρων που προορίζονταν για τη δημιουργία υποδομών για τη φιλοξενία μεταναστών και προσφύγων, καθώς και αναφορές για πιθανές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα ζήτησε από την ΕΕ μια ασύνδετη μεταναστευτική πολιτική που καταδεικνύει μια αθέμιτη κατανομή των αιτούντων άσυλο μεταξύ των κρατών μελών. Όσον αφορά τα οικονομικά, η πιθανή αύξηση του αριθμού των μεταναστών στο κράτος θα έχει ως αποτέλεσμα υψηλότερο κόστος. Οι κρατικές δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν λόγω των υψηλότερων αστυνομικών και στρατιωτικών αναγκών, καθώς και του κόστους για τη συντήρηση και την παροχή τροφής για τους ανθρώπους που ζουν στις υποδομές. Επιπλέον, η κρίση θα οδηγήσει σε μειωμένες αφίξεις τουριστών για τα νησιά που φιλοξενούν τους μετανάστες. Ο ΦΠΑ μειώθηκε κατά 30% για αυτά τα νησιά, συρρικνώνοντας κατά συνέπεια τον κρατικό ισολογισμό.
Το καλύτερο σενάριο γίνεται βασικό
Σε ό,τι αφορά την πορεία της οικονομίας, ο οίκος επισημαίνει ότι η ανάπτυξη τροφοδοτήθηκε από επενδύσεις οι οποίες βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο από το δεύτερο τρίμηνο του 2018 και αναμένεται να φτάσουν στο υψηλότερο επίπεδο δεκαετίας το 2022. Αυτό, όπως τονίζει, είναι το αποτέλεσμα των στοχευμένων κυβερνητικών πολιτικών που αποσκοπούν στον περιορισμό της γραφειοκρατίας, στην άρση των εμποδίων σε έργα που είχαν σταματήσει (μερικά από αυτά εδώ και δεκαετίες) ενώ παράλληλα υποστηρίζουν τις πράσινες επενδύσεις και νέες τεχνολογίες όπως το 5G. Αυτές οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στηρίζονται στην χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης.
Οι προοπτικές για τις επενδύσεις βελτιώθηκαν λόγω και της εμπιστοσύνης που έχουν δείξει οι επενδυτές κατά τις πρόσφατες εξόδους της Ελλάδας στις αγορές σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η Ελλάδα να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο πλέον στις πολλές σημαντικές συζητήσεις και πρωτοβουλίες της ΕΕ, όπως η προστασία των ευρωπαϊκών συνόρων το 2020, η τριμερής συμφωνία τον Φεβρουάριο με την Κύπρο και το Ισραήλ σχετικά με την επόμενη ημέρα του τουρισμού μετά τον COVID-19, καθώς και τα διαβατήρια εμβολιασμού. Η Ελλάδα ήταν μία από τις πρώτες χώρες που έλαβε κεφάλαια από το RRF, μετά την Πορτογαλία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο. Έτσι, όπως υπογραμμίζει η Moody’s Analytics, τον Αύγουστο έλαβε 4 δισ. ευρώ, το 13% των συνολικών κεφαλαίων, καθώς η προχρηματοδότηση είχε ως στόχο την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Θα γίνουν πρόσθετες επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό της φορολογικής νομοθεσίας, την παροχή κινήτρων για την επιστροφή των εργαζομένων στο εργατικό δυναμικό και την ανάπτυξη καινοτομιών για την ενσωμάτωση νέων ψηφιακών τεχνολογιών σε μικρές επιχειρήσεις.
Ανάπτυξη 11,7% στο γ' τρίμηνο
Ο οίκος αναμένει ότι αυτή η ισχυρή τάση θα συνεχιστεί, αλλά με βραδύτερο ρυθμό, πράγμα που σημαίνει ότι η Ελλάδα θα ανακάμψει κατά 11,7% σε ετήσια βάση στο τρίτο τρίμηνο. Σε ετήσια βάση, αναθεωρεί σημαντικά τις προσδοκίες του για την ανάπτυξη της χώρας. Όπως εξηγεί, οι πρόσφατες προβλέψεις της είχαν ένα αισιόδοξο σενάριο το οποίο έδειχνε το ελληνικό ΑΕΠ αυξάνεται κατά 8,7% το 2021. Η νέα πρόβλεψη της Moody's Analytics αντικατοπτρίζει τώρα το καλύτερο σενάριο του οίκου για το πρώτο εξάμηνο του έτους και έτσι το ελληνικό ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 8,2% το 2021, ανακάμπτοντας πλήρως από την πανδημία και στη συνέχεια να απογειωθεί και το 2022 με πιο ήπια αλλά ιστορικά σημαντική αύξηση τα τάξης του 5,1%.
