Οι απορίες για το κατά πόσον είναι ειλικρινής η ρωσική στάση στο θέμα του φυσικού αερίου που ταλανίζει αυτή την εποχή την Ευρώπη, δημιουργούν και πάλι υπόνοιες για χρήση των εμπορικών σχέσεων της χώρας για γεωπολιτικούς σκοπούς. Κάποτε στη θέση του φυσικού αερίου ήταν το παλλάδιο, μερικές φορές το πετρέλαιο (σε συνεργασία με τον ΟΠΕΚ), ενίοτε τα κρασιά γειτονικών της χωρών. Αν οι υποψίες είναι βάσιμες, μόνο οι Ρώσοι το ξέρουν.
Καθώς σχεδόν όλες σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες οι κάτοικοι προσεύχονται για να μην κρυώσει πολύ, ούτε για πολύ, ο καιρός, είναι φανερό πως το κλειδί για την επάρκεια φυσικού αερίου στην ήπειρό μας, όπως και για την αποκλιμάκωση των υψηλότατων τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος, το κρατά η Ρωσία. Επισήμως, το κουμπί που θα γεμίσει τους αγωγούς που ξεκινούν από τα βάθη της Ρωσίας και φέρνουν το φυσικό αέριο στα ευρωπαϊκά εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, στις ευρωπαϊκές βιομηχανίες και τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά, το πατάνε οι ιθύνοντες της πανίσχυρης Gazprom.
Είναι αλήθεια όμως πως ελάχιστοι πιστεύουν πραγματικά αυτή την εκδοχή. Η πλειοψηφία των Ευρωπαίων πολιτών, αλλά και επιχειρηματιών και πολιτικών, υποπτεύεται πως οι ιθύνοντες της Gazprom όντως πατούν τα κουμπιά, αλλά μόνον όταν χτυπήσει το τηλέφωνο με σχετικές οδηγίες από το Κρεμλίνο. Και οι οδηγίες για την αποστολή των απαραίτητων ποσοτήτων φυσικού αερίου κατά πάσα πιθανότητα εξαρτώνται από την τύχη του περίφημου αγωγού Nord Stream 2. Όσο καθυστερεί η έναρξη λειτουργίας του, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες να επιλυθούν ξαφνικά τα διαφόρων ειδών προβλήματα που κατά την Ρωσική πλευρά ευθύνονται για την αποστολή μειωμένων ποσοτήτων φυσικού αερίου.
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι κινήσεις της Ρωσίας, είτε των αρχών της χώρας είτε των επιχειρήσεων που εδρεύουν σε αυτήν, δημιουργούν την εντύπωση πως «υπακούν» περισσότερο στα γεωπολιτικά συμφέροντα της χώρας, ή τις διαθέσεις της ηγεσίας της. Κατά την τελευταία εικοσαετία που τις τύχες της χώρας τις ορίζει ο Βλαντιμίρ Πούτιν, έχουμε δει αρκετές τέτοιες περιπτώσεις.
Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε που η αγορά παλλαδίου έφθασε σε πάρα πολύ υψηλές τιμές λόγω των ανησυχιών των μεγάλων αυτοκινητοβιομηχανιών πως η κρατική ρωσική εταιρεία που διαχειρίζεται τα αποθέματα παλλαδίου (πάνω από το 40% της ετήσιας παραγωγής παλλαδίου προέρχεται από την Ρωσία) δεν θα διέθετε τις απαραίτητες ποσότητες στην αγορά προκειμένου να ικανοποιήσει την μεγάλη ζήτηση. Οι ανησυχίες είχαν δημιουργηθεί από την αμφιλεγόμενη στάση των ρωσικών αρχών, η οποία ανάγκασε τις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες που χρειάζονταν το παλλάδιο για τους καταλύτες των αυτοκινήτων τους να αγοράσουν σε πάρα πολύ ψηλές τιμές.
Τελικά, οι ανησυχίες δεν επαληθεύθηκαν, τα ρωσικά αποθέματα πουλήθηκαν στην αγορά και, σύμφωνα με τις πληροφορίες της εποχής, η General Motors και η Ford έχασαν από πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια η κάθε μία, αφού η τιμή του παλλαδίου καταποντίστηκε όταν άρχισαν οι ρωσικές πωλήσεις. Δεν αποδείχθηκε ποτέ κάποια «κακή» πρόθεση, αλλά σίγουρα η Ρωσία δεν έχασε από αυτό.
Δεν έχουν περάσει όμως πολλά χρόνια από την άνοιξη του 2020, όταν η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία, κυριολεκτικά διέλυσαν την αγορά του αργού πετρελαίου ξεκινώντας έναν πόλεμο τιμών που οδήγησε και στις ιστορικές αρνητικές τιμές στα διεθνή χρηματιστήρια εμπορευμάτων. Θεωρητικά, το επεισόδιο αυτό ήταν μία εμπορική διαμάχη που κατέληξε σε ένα ακραίο αποτέλεσμα.
Στην πραγματικότητα όμως, είναι πολύ πιο πιθανό να επρόκειτο για μία προσπάθεια των δύο ισχυρότερων παραγωγών πετρελαίου (των ΗΠΑ εξαιρουμένων), να ισχυροποιήσουν την θέση τους απέναντι στους αμερικανούς ιδιώτες παραγωγούς σχιστολιθικού πετρελαίου, οι οποίοι είχαν μπει πολύ δυναμικά στην αγορά αργού πετρελαίου και κρατούσαν τις τιμές σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά που συνέφεραν τις δύο αυτές χώρες. Και πάλι, δεν είναι εύκολο να αποδειχθεί αυτός ο ισχυρισμός, όμως είναι ξεκάθαρο πως και πάλι, η Ρωσία βγήκε εξαιρετικά ωφελημένη, αφού η τιμή του αργού πετρελαίου είναι αυτές τις μέρες σημαντικά υψηλότερη από όσο ήταν πριν δύο χρόνια.
Η Ρωσία όμως δεν ασχολείται μόνο με τις ενεργειακές πρώτες ύλες και τα μέταλλα. Έχει μία ιδιαίτερη αγάπη στα κρασιά, ειδικά όταν παράγονται από χώρες που ήταν κάποτε μέρος της Σοβιετικής Ένωσης. Επειδή λοιπόν αγαπά τα καλά κρασιά, στενοχωριέται πολύ όταν χαλάσει η ποιότητά τους. Τότε δυσκολεύει πολύ ή και απαγορεύει την εισαγωγή αυτών των κρασιών στην χώρα. Τα δύο συνηθέστερα θύματα είναι η Γεωργία και η Μολδαβία. Η εισαγωγή κρασιών από την Γεωργία είχε πρακτικά απαγορευθεί από το 2006 μέχρι το 2013.
Όλως τυχαίως, το 2013 αποχώρησε από την εξουσία ο Μιχαήλ Σαακασβίλι, επί των ημερών του οποίου οι σχέσεις των δύο χωρών ήταν τόσο κακές που έφθασαν μέχρι τον πόλεμο του 2008. Όσον αφορά στην Μολδαβία, οι εισαγωγές από αυτήν απαγορεύθηκαν το 2006 και το 2013, την δεύτερη φορά λίγο πριν την υπογραφή από την Μολδαβία σειράς συμφωνιών με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το οικονομικό πλήγμα και για τις δύο χώρες ήταν πολύ μεγάλο, καθώς οι εξαγωγές κρασιών είναι μία από τις σημαντικότερες πηγές εσόδων και συναλλάγματος.
Πέρα από το φυσικό αέριο, το παλλάδιο, το πετρέλαιο και τα κρασιά, υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις που η συμπεριφορά της Ρωσίας σχετικά με εμπορικές υποθέσεις δημιουργεί την υπόνοια πως υπαγορεύεται από κίνητρα που δεν έχουν καμία σχέση με το εμπόριο. Δεν έχει μεγάλο νόημα να τις αναφέρουμε όλες αφού εντάσσονται στο ίδιο πλαίσιο και συντηρούν την εικόνα που έχει δημιουργηθεί γύρω από την προθυμία της Ρωσίας και της ηγεσίας της να χρησιμοποιεί τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της και να παρεμβαίνει στις εμπορικές συναλλαγές με άλλες χώρες για να αποκομίσει υπέρμετρα εμπορικά οφέλη ή να επιτυγχάνει γεωπολιτικούς σκοπούς. Φυσικά, η ρωσική πλευρά αρνείται πάντα αυτές τις «κατηγορίες» χωρίς όμως να πείθει και πολύ.
Είναι προφανές πως οι Ρώσοι δεν πρόκειται ποτέ να παραδεχθούν ότι όλα αυτά που προαναφέραμε είναι σωστά, καθ’ ολοκληρίαν ή έστω εν μέρει. Σίγουρα θα κρατήσουν το μυστικό για τον εαυτό τους, ακόμα και αν ξέρουν την παροιμία μας που αναφέρεται στο τούμπανο και το καμάρι.
