Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε χθες το σχέδιό της για την απεξάρτηση της ηπείρου από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες.
Ένα σχέδιο που δίνει νέα πνοή σε κλάδους όπως εκείνοι της ηλιακής ενέργειας, των αντλιών θερμότητας, του πράσινου υδρογόνου και του βιομεθανίου. Ταυτόχρονα όμως αποδεικνύει την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη καθώς εγγυάται την πλήρη υποστήριξη των κρατών-μελών που αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα λόγω της εξάρτησης τους από τη Ρωσία, ενώ την ίδια στιγμή απαντά στο σημαντικό ερώτημα:
Πότε θα απεξαρτηθούμε πλήρως από τη Ρωσία;
Το REPowerEU βασίζεται στις προτάσεις του Fit for 55 –ήτοι το σχέδιο της ΕΕ για την πράσινη μετάβαση- οι οποίες κατατέθηκαν πέρυσι και δεν τροποποιεί τη βασική φιλοδοξία της μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου τουλάχιστον κατά 55% έως το 2030 και της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, όπως φοβόντουσαν πολλοί.
Σύμφωνα δε με την ανάλυση της Επιτροπής, το REPowerEU συνεπάγεται πρόσθετες επενδύσεις ύψους 210 δισεκατομμυρίων ευρώ από τώρα έως το 2027, επιπλέον των απαιτούμενων επενδύσεων για την υλοποίηση των στόχων του Fit for 55.
Επενδύσεις όμως που θα «πιάσουν τόπο» καθώς θα εξοικονομούν:
- 80 δις ευρώ σε δαπάνες εισαγωγής φυσικού αερίου,
-12 δις ευρώ σε δαπάνες εισαγωγής πετρελαίου και
-1,7 δις ευρώ σε δαπάνες εισαγωγής άνθρακα ετησίως έως το 2030.
Πότε θα είμαστε ενεργειακά ανεξάρτητοι;
Υπήρξε αισιοδοξία ως προς τον χρονικό ορίζοντα του στόχου για τον απογαλακτισμό της Ευρώπης από τις ενεργειακές εισαγωγές από τη Ρωσία.
Σύμφωνα λοιπόν με όσα ακούσαμε χθες, η ΕΕ μπορεί να καταργήσει σταδιακά την εξάρτησή της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα πολύ πριν από το τέλος της δεκαετίας και να επιτύχει σημαντική πρόοδο ήδη από φέτος, επιταχύνοντας την πράσινη μετάβαση και διασφαλίζοντας ένα πραγματικά διασυνδεδεμένο και ανθεκτικό ενεργειακό δίκτυο της ΕΕ που θα παρέχει ενεργειακή ασφάλεια για όλους.
Είναι δε εξαιρετικά σημαντικό να τονίσουμε ότι σε κάθε ευκαιρία η ΕΕ τόνισε ότι είναι διατεθειμένη μέσω του REPowerEU να υποστηρίξει πρώτα από όλα τα κράτη μέλη που βρίσκονται στην πιο δύσκολη ενεργειακή θέση, όπως για παράδειγμα τα περίκλειστα κράτη ή εκείνα που τα διυλιστήρια τους είναι προσαρμοσμένα κυρίως στην διύλιση του πετρελαίου των Ουραλίων.
Πιο συγκεκριμένα,
όσον αφορά τον ρωσικό άνθρακα, η ΕΕ απαγόρευσε την εισαγωγή του ως μέρος της 5ης δέσμης κυρώσεων που εγκρίθηκε στις 8 Απριλίου. Από τις 10 δε Αυγούστου του 2022 και μετά, θα λήξει και η εξαίρεση για τις υφιστάμενες συμβάσεις, τερματίζοντας ουσιαστικά την εξάρτησή μας από αυτήν την πηγή ενέργειας από τη Ρωσία.
Όσον αφορά το πετρέλαιο και τα προϊόντα πετρελαίου, οι περισσότερες εισαγωγές της ΕΕ από τη Ρωσία θα καταργηθούν σταδιακά έως το τέλος του τρέχοντος έτους ως μέρος του καθεστώτος κυρώσεων για το πετρέλαιο που πρότεινε η Επιτροπή και τώρα συζητείται από τα κράτη μέλη.
Όσον αφορά όμως τα περίκλειστα κράτη μέλη –ήτοι χωρίς πρόσβαση στη θάλασσα- που δεν έχουν άμεσες βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις έναντι του ρωσικού εφοδιασμού, μπορεί να χρειαστεί περισσότερος χρόνος προκειμένου όχι μόνο να γίνουν οι νέες απαραίτητες υποδομές, αλλά και για να αναβαθμιστούν τα διυλιστήρια προκειμένου να μπορούν να αντικαταστήσουν το ρωσικό πετρέλαιο.
Είναι σημαντικό σε αυτό το σημείο να τονίσουμε τη σημασία που έχει τη δεδομένη χρονική στιγμή το γεγονός ότι τα δύο μεγάλα ελληνικά διυλιστήρια είναι πλήρως έτοιμα γι΄ αυτή τη μετάβαση, καθώς είναι περιορισμένη έως και μηδενική η έκθεση τους στο αργό πετρέλαιο της Ρωσίας.
Και πάμε τώρα στα δύσκολα.
Όσον αφορά το φυσικό αέριο, το σχέδιο REPowerEU θα εξαλείψει σταδιακά την εξάρτησή μας από τη Ρωσία πολύ πριν από το τέλος της δεκαετίας. Σύμφωνα δε με τις εκτιμήσεις της ΕΕ, σχεδόν τα δύο τρίτα αυτής της μείωσης μπορούν να επιτευχθούν μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους με την εφαρμογή των μέτρων που παρουσιάστηκαν χθες.
Οι ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες που μας αφορούν όλους
Θα ξεκινήσουμε με τις προτάσεις εκείνες που μας αφορούν καταρχήν σαν πολίτες, καθώς θα αλλάξουν το σπίτι μας, τον αέρα που αναπνέουμε, την αίσθηση ασφάλειας, την αγοραστική μας δύναμη -μακροπρόθεσμα – τις ευκαιρίες απασχόλησης, την πόλη μας, τη χώρα μας, τον πλανήτη μας και κατ΄ επέκταση την ποιότητα ζωής μας.
Κάθε κτίριο -ένα πάνελ ή αλλιώς» μια ηλιακή στέγη για όλους»
Το σχέδιο προβλέπει την υιοθέτηση κινήτρων τόσο οικονομικών όσο και ρυθμιστικών που θα διευκολύνουν την εγκατάσταση ανεμογεννητριών και φωτοβολταϊκών πάνελ στις στέγες των κτιρίων και θα ενθαρρύνουν τους πολίτες να συμμετάσχουν στην ενεργειακή μετάβαση, είτε ως μεμονωμένοι προμηθευτές, είτε μέσω ενεργειακών κοινοτήτων για να παράγουν, να καταναλώνουν και να πωλούν ή να μοιράζονται ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Στο πλαίσιο του σχεδίου αυτού όχι μόνο οι διαδικασίες αδειοδότησης για ΑΠΕ και συναφείς υποδομές θα επιταχυνθούν αλλά θα καταστεί υποχρεωτική η «ηλιακή στέγη» τόσο για τα εμπορικά όσο και για τα δημόσια κτίρια έως το 2025, ενώ έως το 2029 θα είναι υποχρεωτική και για τα νέα κτίρια κατοικιών.
Εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό
H ΕΕ έκανε ειδική μνεία για την ανάπτυξη του απαραίτητου ειδικευμένου εργατικού δυναμικού για την παραγωγή, εγκατάσταση και συντήρηση αυτών των πάνελ. Γενικά προβλέπονται προγράμματα επανειδίκευσης του εργατικού δυναμικού προς τις πράσινες δεξιότητες, καθώς και υποστήριξη των αλυσίδων αξίας σε βασικά υλικά και τεχνολογίες που συνδέονται με την πράσινη μετάβαση.
Εγχώρια η παραγωγή των Φ/Β πάνελ
Πρόκειται για μια απόφαση με σαφή σημειολογία όσον αφορά την προτεραιότητα εφεξής της Ευρώπης για την ανεξαρτησία και την αυτάρκεια της σε κρίσιμους και ζωτικούς τομείς.
Έμφαση στις αντλίες θερμότητας
Άλλος ένας κλάδος που θα εκτοξευτεί ο κύκλος εργασιών του είναι αυτός των αντλιών θερμότητας, καθώς η ΕΕ στοχεύει να διπλασιάσει τον τρέχοντα ρυθμό ανάπτυξης, στοχεύοντας σε 10 εκατομμύρια μονάδες τα επόμενα 5 χρόνια και διευκολύνοντας την πρόσβαση στη χρηματοδότηση.
Ο στόχος εδώ είναι τα κράτη μέλη να επιταχύνουν την ενσωμάτωση αντλιών θερμότητας μεγάλης κλίμακας, αναπτύσσοντας και εκσυγχρονίζοντας ταυτόχρονα τα συστήματα τηλεθέρμανσης, προκειμένου να αξιοποιήσουν τη βιομηχανική θερμότητα όποτε είναι διαθέσιμη, ειδικά σε πυκνοκατοικημένες πόλεις. Και εδώ θα δοθεί πρόσβαση σε προνομιακή χρηματοδότηση ενώ φυσικά ο στόχος είναι η υιοθέτηση τους και από τους πολίτες.
Βραχυπρόθεσμα μέτρα μείωσης της κατανάλωσης
Το σχέδιο REPowerEU επισημαίνει ποια βραχυπρόθεσμα μέτρα μπορούν να ληφθούν άμεσα από ιδιώτες και επιχειρήσεις για να μετριάσουν την κατανάλωσή ενέργειας. χωρίς όμως να επηρεαστεί σημαντικά η ζωή τους.
Η μείωση της θέρμανσης ή η αύξηση της θερμοκρασίας ψύξης, η πιο οικονομική οδήγηση μέσω της μείωσης του ορίου ταχύτητας ή η αποτελεσματικότερη χρήση οικιακών συσκευών έχουν ως αποτέλεσμα τη σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας εκτιμά ότι τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να επιτύχουν βραχυπρόθεσμη μείωση έως και 5% στη ζήτηση για φυσικό αέριο (περίπου 13 bcm) και πετρέλαιο (περίπου 16 mtoe). Η εφαρμογή αυτών των δράσεων θα επιτρέψει επίσης την ταχύτερη αναπλήρωση της αποθήκευσης αερίου για τον επόμενο χειμώνα και θα μειώσει τον κίνδυνο σοβαρής κρίσης στην περίπτωση διακοπής του εφοδιασμού από τη Ρωσία.
Aντικατάσταση του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου στις βιομηχανικές διεργασίες
Πρόκειται ίσως για έναν από τους πιο φιλόδοξους στόχους καθώς θα μειώσει δραματικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, θα ενισχύσει τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα και θα υποστηρίξει τη διεθνή ηγετική θέση της Ευρώπης στις «πράσινες» τεχνολογίες.
Σύμμαχοι σε αυτόν τον στόχο είναι η ενεργειακή απόδοση, η βελτιωμένη πρόσληψη υδρογόνου από ανανεώσιμες πηγές, το βιοαέριο και το βιομεθάνιο που θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν έως και 35 bcm φυσικού αερίου έως το 2030, επιπλέον των προτάσεων του Fit for 55.
Πιο συγκεκριμένα η ΕΕ αποφάσισε να δώσει έμφαση στις μεγάλες δυνατότητες για ηλεκτροδότηση της βιομηχανίας μέσω οδηγιών προς τα κράτη μέλη σχετικά με τις συμφωνίες αγοράς ΑΠΕ και ηλεκτρικής ενέργειας (PPAs) προκειμένου να υποστηρίξει την πλήρη μετάβαση της υπάρχουσας παραγωγής υδρογόνου στις βιομηχανικές διεργασίες από το φυσικό αέριο στις ΑΠΕ-πράσινο υδρογόνο- και τη μετάβαση τομέων όπως η χαλυβουργία σε διαδικασίες παραγωγής με βάση το πράσινο υδρογόνο.
Το πράσινο υδρογόνο εξελίσσεται σε ένα από τα μεγαλύτερα εργαλεία
Το σχέδιο REPowerEU προετοιμάζει το έδαφος για την επίτευξη τόσο του αυξημένου στόχου των 10 εκατομμυρίων τόνων εγχώριας παραγωγής πράσινου υδρογόνου, όσο και του νέου στόχου των 10 εκατομμυρίων τόνων εισαγωγών πράσινου υδρογόνου έως το 2030.
Για τον σκοπό αυτό προβλέπεται η ταχεία έγκριση αποφάσεων για κρατικές ενισχύσεις όσον αφορά το δίκτυο αγωγών, η αύξηση των επενδύσεων –αυτή τη στιγμή στα πλαίσια του Horizon Europe είναι πέριξ των 200 εκατ. ευρώ-ενώ οι εισαγωγές υδρογόνου θα διευκολυνθούν στο πλαίσιο της Ενεργειακής Πλατφόρμας της ΕΕ για την οποία θα μιλήσουμε πιο κάτω.
Η Επιτροπή θα υποστηρίξει επίσης την ανάπτυξη τριών μεγάλων διαδρόμων εισαγωγής υδρογόνου μέσω της Μεσογείου, της περιοχής της Βόρειας Θάλασσας και, μόλις το επιτρέψουν οι συνθήκες, με την Ουκρανία ενώ θα δοθεί έμφαση και στα έργα αποθήκευσης αλλά και στη ναυτιλιακή ικανότητα μεταφοράς υδρογόνου.
(σ.σ: Το ρυθμιστικό πλαίσιο για την παραγωγή και την εισαγωγή του πράσινου υδρογόνου καθώς και τα οικονομικά κίνητρα θα οριστικοποιηθούν σύντομα, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της ΕΕ).
Σημαντικό το μερίδιο του βιομεθανίου
Η Επιτροπή προτείνει ένα σχέδιο δράσης για την επίτευξη 35 bcm ετήσιας παραγωγής βιομεθανίου έως το 2030.
To βιομεθάνιο μπορεί να αντικαταστήσει άμεσα και εύκολα το φυσικό αέριο και να χρησιμοποιηθεί σε βιομηχανικές εφαρμογές, σε εφαρμογές ηλεκτρικής ενέργειας και θέρμανσης.
Γι΄ αυτό και η ΕΕ αποφάσισε να διευκολύνει την ένταξη του στην εσωτερική αγορά αερίου της ΕΕ, να προωθήσει νέες υποδομές να αντιμετωπίσει τα κενά στην Έρευνα και την Ανάπτυξη διευκολύνοντας την πρόσβαση στη χρηματοδότηση και να ενθαρρύνει την ανάπτυξη ενεργειακών κοινοτήτων βιοαερίου.
Επιπλέον, η πρόταση της Επιτροπής προβλέπει τη δυνατότητα των κρατών μελών να παραδώσουν μέρος του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου για την Αγροτική Ανάπτυξη, μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να προτείνουν συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις προς όφελος των αγροτών που μπορούν να συμβάλουν στην αυξημένη παραγωγή βιώσιμου βιομεθανίου.
Ακόμα περισσότερα budgets
Χάρη στα 20 έργα φυσικού αερίου που περιλαμβάνονται στον τρέχοντα κατάλογο Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος -5η λίστα έργων PCI- και χάρη στην πολιτική για τα διευρωπαϊκά ενεργειακά δίκτυα-TEN-E- είμαστε κοντά στην ολοκλήρωση βασικών έργων υποδομής φυσικού αερίου που διαφοροποιούν τις πηγές και τις διαδρομές εφοδιασμού, καθιστώντας το ευρωπαϊκό δίκτυο φυσικού αερίου πιο εύρωστο και ανθεκτικό.
Πόσοι αλήθεια από εμάς έχουν κατανοήσει ότι μόλις ολοκληρωθούν τα τρέχοντα έργα υποδομών φυσικού αερίου, όλα τα κράτη μέλη θα έχουν πρόσβαση σε τουλάχιστον τρεις πηγές αερίου ή στην παγκόσμια αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG);
Μόνο το 2022 η ολοκλήρωση κάποιων από αυτά τα έργα θα μας προφέρει πρόσθετη ικανότητα μεταφοράς αερίου 20 bcm/έτος.
Μεταξύ των έργων αυτών είναι οι τερματικοί σταθμοί LNG στην Κύπρο (2 bcm/έτος) και στην Αλεξανδρούπολη (5 bcm/έτος) που πρόκειται να λειτουργήσουν το 2023, πολλά έργα αποθήκευσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (Ελλάδα, Ρουμανία, Βουλγαρία) καθώς και ο τερματικός σταθμός LNG στο Γκντανσκ της Πολωνίας (τουλάχιστον 6 bcm/έτος) όπως και η επέκταση του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου ο οποίος θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση του εφοδιασμού με φυσικό αέριο για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τα Δυτικά Βαλκάνια.
Εκτός από αυτά τα έργα όμως θα απαιτηθούν έως το 2030 νέες επενδύσεις υποδομής φυσικού αερίου ύψους 10 δις ευρώ προκειμένου να εξασφαλισθούν επαρκείς εισαγωγές LNG και φυσικού αερίου και πρόσθετες επενδύσεις 29 δις ευρώ για το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας σε επίπεδο διανομής και μεταφοράς.
Αντίθετα για το πετρέλαιο θα χρειαστούν συνολικές επενδύσεις μόλις 1,5 έως 2 δις ευρώ, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια του εφοδιασμού στα κράτη μέλη που εξαρτώνται σχεδόν πλήρως από το πετρέλαιο της Ρωσίας.
Στο τραπέζι φορολογικά μέτρα
Η ΕΕ έδωσε το «πράσινο» φως στα κράτη μέλη να εξετάσουν φορολογικά μέτρα για την παροχή κινήτρων για εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων.
Πρόβλεψη για την περίπτωση διακοπής του εφοδιασμού
Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να επικαιροποιήσουν τα σχέδια έκτακτης ανάγκης, να αυξήσουν την ικανότητα αντίστροφης ροής από τα δυτικά προς τα ανατολικά έως τον επόμενο χειμώνα και να συνάψουν συμφωνίες αλληλεγγύης μεταξύ γειτονικών χωρών.
Αξιοποίηση των αδειών ρύπανσης
Η Κομισιόν προτείνει τη δημιουργία νέων εσόδων 20 δις ευρώ από τη δημοπράτηση αδειών ρύπανσης που είχαν «μπει στο ντουλάπι». Το ποσό αυτό θα διατεθεί στα κράτη μέλη με τη μορφή μη επιστρεπτέας οικονομικής στήριξης- τουτέστιν επιχορηγήσεις- υπό άμεση διαχείριση, για τη στήριξη αποκλειστικά μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων με πράσινο πρόσημο.
Η πλατφόρμα για την κοινή αγορά αερίου, LNG και υδρογόνου
Ενώ ορισμένα κράτη μέλη έχουν ήδη ανακοινώσει την πρόθεσή τους να τερματίσουν τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία, κανένα κράτος μέλος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνο του αυτή την πρόκληση.
Είναι λοιπόν απαραίτητες οι κοινές αξιολογήσεις και ο κοινός προγραμματισμός των ενεργειακών αναγκών, όπως και οι κοινές αγορές ώστε να επιτευχθεί ο μεγαλύτερος δυνατός συντονισμός και να διασφαλίσουμε ότι η σταδιακή κατάργηση της εξάρτησής μας από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα είναι εφικτή και οικονομικά προσιτή για όλα τα κράτη μέλη.
Δείτε για παράδειγμα τι συμβαίνει με το διυλιστήριο PCK στα πολωνικά σύνορα το οποίο προμηθεύει το μεγαλύτερο μέρος των καυσίμων για το αεροδρόμιο της γερμανικής πρωτεύουσας όπως και για τα οχήματα της περιοχής.
Το διυλιστήριο PCK συνδέεται απευθείας με έναν αγωγό που αντλεί ρωσικό αργό από την άλλη πλευρά των Ουραλίων. Το γεγονός ότι ελέγχεται από τη ρωσική Rosneft πολλαπλασιάζει την επικινδυνότητα για τις προμήθειες της γερμανικής πρωτεύουσας καθώς το διυλιστήριο απέχει πολύ από ένα σημαντικό λιμάνι και δεν υπάρχει εύκολη εναλλακτική λύση.
Παραδείγματα σαν το διυλιστήριο PCK υπάρχουν πολλά και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσω μιας ενιαίας ευρωπαϊκής στρατηγικής.
Γι΄ αυτούς ακριβώς τους λόγους θα πρέπει να δημιουργηθεί η πλατφόρμα για την κοινή αγορά αερίου, LNG και υδρογόνου, προκειμένου να εξασφαλισθούν οι ευρωπαϊκές προμήθειες χωρίς τον ανταγωνισμό μεταξύ των κρατών μελών.
Χρησιμοποιώντας την Ενεργειακή Πλατφόρμα της ΕΕ για τη συγκέντρωση της ζήτησης φυσικού αερίου, θα επιτύχουμε τη διασφάλιση ανταγωνιστικών τιμών φυσικού αερίου μέσω εθελοντικά κοινών αγορών και τη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Την ίδια στιγμή θα μπορούμε να συντονίσουμε τη χρήση των υποδομών εισαγωγής, αποθήκευσης και μεταφοράς αερίου, LNG και υδρογόνου.
Η ΕΕ δεν μπορεί επί του παρόντος να αγοράζει ενέργεια απευθείας από τρίτους εταίρους, αλλά μπορεί να διευκολύνει και να συντονίσει τις ενέργειες των κρατών μελών και να ενισχύσει τη θέση της ΕΕ στις συλλογικές διαπραγματεύσεις στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας.
Η Πλατφόρμα θα λειτουργεί επίσης μέσω περιφερειακών ομάδων εργασίας, η πρώτη από τις οποίες συστάθηκε στη Βουλγαρία στις 5 Μαΐου. Θα είναι ανοιχτό στην Ουκρανία, τη Μολδαβία, τη Γεωργία και τα Δυτικά Βαλκάνια. Αυτό είναι ένα σαφές μήνυμα πολιτικής υποστήριξης και θα φέρει αυτές τις χώρες πιο κοντά στην ενεργειακή αγορά της ΕΕ.
Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η Πλατφόρμα θα λειτουργεί επίσης μέσω περιφερειακών ομάδων εργασίας -Τask Forces- η πρώτη από τις οποίες συστάθηκε στη Βουλγαρία στις 5 Μαΐου.
Θα είναι δε ανοικτή στην Ουκρανία, τη Μολδαβία, τη Γεωργία και τα Δυτικά Βαλκάνια, στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα πολιτικής υποστήριξης προς τις χώρες αυτές και φέρνοντας τες πιο κοντά στην ενεργειακή αγορά της ΕΕ.
Είναι σημαντικό ότι η ΕΕ δεν προβλέπει απλά τη δημιουργία μιας πλατφόρμας που θα μας εξασφαλίσει με συντονισμένο τρόπο τη διαφοροποίηση της προμήθειας φυσικού αερίου, υδρογόνου και LNG, αλλά στοχεύει να δημιουργήσει ένα ειδικό εργαλείο πληροφορικής που θα βελτιώσει τη διαφάνεια στις κρατήσεις υποδομών φυσικού αερίου, για παράδειγμα μέσω πληροφοριών σχετικά με την εναπομένουσα διαθεσιμότητα τερματικών σταθμών LNG και τα υπάρχοντα σημεία συμφόρησης.
Πρόκειται για ένα εργαλείο που θα διασφαλίζει την ίση ενεργειακή μεταχείριση των κρατών μελών και για τη δημιουργία του ήδη διπλασιάστηκε η χρηματοδότηση για το Ταμείο Καινοτομίας. (σ.σ: περίπου 3 δισ. ευρώ).
Σε ένα επόμενο βήμα, η Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο ανάπτυξης ενός εθελοντικού επιχειρησιακού «μηχανισμού κοινής αγοράς», ο οποίος θα μπορούσε να λάβει τη μορφή κοινής επιχείρησης και θα είναι υπεύθυνος για τη διαπραγμάτευση και τη σύναψη συμβάσεων για λογαριασμό των συμμετεχόντων κρατών μελών για τη συνολική ζήτηση φυσικού αερίου.
Βραχυπρόθεσμα μέτρα στήριξης των καταναλωτών
Είναι σημαντικό ότι η ΕΕ επέκτεινε και για την επόμενη περίοδο θέρμανσης κάποιες από τις βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας που υπάρχουν ήδη, όπως:
-Η δυνατότητα ανακατανομής των υπερ-κερδών των παρόχων προκειμένου να υποστηριχτούν οι καταναλωτές.
-Προσωρινή επέκταση των ρυθμιζόμενων τιμών λιανικής για την κάλυψη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
-Για τις περιφέρειες με πολύ περιορισμένη διασύνδεση, δίνεται η δυνατότητα εισαγωγής επιδοτήσεων για το κόστος καυσίμων στην παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ώστε να μειωθεί η τιμή της.
(σ.σ: υπό την προϋπόθεση ότι έχουν σχεδιαστεί με τρόπο συμβατό με τις Συνθήκες της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά την απουσία περιορισμών στη διέλευση συνοριακών εξαγωγών και τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις).
Μέτρα της ΕΕ σε περίπτωση πλήρους διακοπής της παροχής αερίου
Η Επιτροπή κάλεσε τα κράτη μέλη να επικαιροποιήσουν τα σχέδια έκτακτης ανάγκης τους, σε περίπτωση πλήρους διακοπής της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου.
Από την πλευρά της η Επιτροπή θα διευκολύνει τη δημιουργία ενός συντονισμένου σχεδίου μείωσης της ζήτησης της ΕΕ με εθελοντικά μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. (σ.σ: πέραν αυτών που παρουσιάσαμε στην ενότητα βραχυπρόθεσμα μέτρα μείωσης κατανάλωσης).
Το πνεύμα αλληλεγγύης θα πρέπει να επιστρατευτεί ίσως περισσότερο από ποτέ, καθώς για να είναι αποτελεσματικό οποιοδήποτε σχέδιο μείωσης της κατανάλωσης, εξυπακούεται ότι θα πρέπει να μειώσουν τη ζήτηση φυσικού αερίου όσα κράτη εξαρτώνται λιγότερο από αυτό, προκειμένου να «κλείσουν» οι τρύπες της προσφοράς για τα κράτη που είναι πολύ περισσότερο εξαρτημένα.
Η ΕΕ δεν απέκλεισε ακόμα και ένα διοικητικό ανώτατο όριο τιμών για το φυσικό αέριο πάντα στα πλαίσια μιας βραχυχρόνιας περιόδου έκτακτης ανάγκης στην περίπτωση που η Ρωσία κλείσει αιφνίδια τις στρόφιγγες ενώ όπως αναφέραμε και πιο πάνω, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αυξήσουν την ικανότητα αντίστροφης ροής από τα δυτικά προς τα ανατολικά έως τον επόμενο χειμώνα και να συνάψουν συμφωνίες αλληλεγγύης μεταξύ γειτονικών χωρών.
Σχεδιασμός αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας για το μέλλον
Στις ανακοινώσεις της ΕΕ δόθηκε έμφαση στην πρόσφατη έκθεση του ACER η οποία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα θεμελιώδη στοιχεία του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας έχουν σημαντικά οφέλη για τους καταναλωτές.
Προκειμένου όμως η αγορά να γίνει πιο ανθεκτική σε μελλοντικούς κραδασμούς η Επιτροπή καθορίζει μια σειρά ζητημάτων όπως μέτρα για την προώθηση ατομικών συστημάτων ιδιοκατανάλωσης, μεγαλύτερη διαφάνεια στην εποπτεία της αγοράς, ενώ εν ευθέτω χρόνο σε κάποιες χώρες δεν αποκλείεται ο επανασχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας προκειμένου να επανακαθοριστεί το ενεργειακό μίγμα και να καταστεί για τα νοικοκυριά πιο προσιτή η τιμή της κιλοβατώρας με ταυτόχρονο προσανατολισμό στη μείωση της αστάθειας και τη συνέχιση της υποστήριξης της πράσινης μετάβασης.
Σύνοψη των 3 βασικών πυλώνων του ενεργειακού σχεδίου
Συνοψίζοντας, το σχέδιο που μας παρουσίασε χθες η ΕΕ έχει τρεις βασικούς πυλώνες.
Πρώτος πυλώνας –Εξοικονόμηση ενέργειας
Είναι ο πιο γρήγορος και φθηνός τρόπος αντιμετώπισης της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης.
Στα πλαίσια αυτού του πυλώνα αυξήθηκε ο στόχος της ενεργειακής απόδοσης της ΕΕ για το 2030 από 9% σε 13% ενώ παρουσιάστηκε μια ανακοίνωση για την προώθηση της άμεσης εξοικονόμησης ενέργειας από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις μέσω αλλαγής της καταναλωτικής τους συμπεριφοράς.
Τα κράτη μέλη, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές καλούνται πλέον να παίξουν ηγετικό ρόλο στην ενθάρρυνση των πολιτών και των εταιρειών να μειώσουν τη χρήση ενέργειας και να θέσουν σε εφαρμογή τα κίνητρα εκείνα που θα διασφαλίσουν ότι οι επενδύσεις ενεργειακής απόδοσης θα πραγματοποιηθούν το συντομότερο δυνατό.
Κάποια από τα κίνητρα αυτά είναι οι μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ για συστήματα θέρμανσης υψηλής απόδοσης και μόνωση κτιρίων, καθώς και άλλα μέτρα που ενθαρρύνουν τη μετάβαση σε αντλίες θερμότητας και την αγορά πιο αποδοτικών συσκευών.
Η εφαρμογή του πακέτου Fit for 55 αναμένεται να μειώσει τη συνολική ευρωπαϊκή κατανάλωση φυσικού αερίου κατά 30% (που ισοδυναμεί με 100 bcm) έως το 2030. Περισσότερο από το ένα τρίτο αυτής θα προέλθει από την επίτευξη του στόχου της ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση που προτείνεται στην Οδηγία Ενεργειακής Απόδοσης (EED).
Τέλος να σημειώσουμε ότι η Επιτροπή προτείνει πρόσθετα κονδύλια για τα κράτη μέλη για να συμπεριλάβουν περαιτέρω μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις για την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια και τη βιομηχανία στα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, ως μέρος ενός ειδικού κεφαλαίου REPowerEU.
Δεύτερος πυλώνας –Διαφοροποίηση προμηθειών ενέργειας (LNG και υδρογόνο)
Σε αυτόν τον πυλώνα περιλαμβάνεται η Ενεργειακή Πλατφόρμα για την κοινή αγορά αερίου, LNG και υδρογόνου, η οποία αποτελεί ένα σημαντικό μέρος του σχεδίου REPowerEU, και θα εξασφαλίζει έναν κοινό μηχανισμό προμηθειών για όλη την ΕΕ.
Τρίτος πυλώνας - Επιτάχυνση της «πράσινης μετάβασης» με την ενίσχυση των ΑΠΕ.
Ο στόχος είναι έως το 2030 οι ΑΠΕ να κατέχουν το 45% του ενεργειακού μείγματος, από το 40% που ήταν η προηγούμενη πρόβλεψη.
Η πρόσθετη παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ θα εκτοπίσει την κατανάλωση φυσικού αερίου σε πολλούς τομείς, από τα οικιστικά και εμπορικά κτίρια έως τη βιομηχανία.
Δύο στοιχεία του REPowerEU στοχεύουν ειδικά στην προώθηση της ανάπτυξης των ΑΠΕ.
To πρώτο είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης των ΑΠΕ, προσδιορίζοντας όμως την ίδια στιγμή –και αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό- τις περιοχές που είναι ιδιαίτερα κατάλληλες και αναδεικνύοντας τους τρόπους εκείνους που θα αυξήσουν την ανάπτυξη των ΑΠΕ μέσω εταιρικών συμφωνιών αγοράς ενέργειας.
Το δεύτερο είναι η στρατηγική της ΕΕ με σκοπό την επιτάχυνση της ανάπτυξης της ηλιακής ενέργειας σε ολόκληρη την ΕΕ.
Οι νέοι στόχοι αναφέρονται πλέον σε άνω των 320 GW νέας εγκατεστημένης ηλιακής φωτοβολταϊκής ισχύος έως το 2025, τουτέστιν πάνω από το διπλάσιο από το σημερινό επίπεδο, και σχεδόν 600 GW έως το 2030.
Στο σημείο αυτό δεν θα μπορούσαμε να μη τονίσουμε τι σημαίνουν αυτά τα νούμερα για τις προοπτικές των εταιρειών του συγκεκριμένου κλάδου, πόσο μάλλον μετά από τη σαφή πρόθεση της ΕΕ τα φωτοβολταϊκά πάνελ να παράγονται εγχωρίως.
Συν και μείον
Στα μείον είναι ότι …όλα αυτά, απαιτούν τεράστιες επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις με τον λογαριασμό να υπολογίζεται περίπου στα 300 δισ. ευρώ. (σ.σ:Περίπου 72 δισ. ευρώ θα είναι σε επιχορηγήσεις και τα υπόλοιπα σε δάνεια).
Θα απαιτηθεί λοιπόν μια γενναία ανακατανομή κονδυλίων που, όπως φαίνεται, θα μειώσουν πόρους από άλλους τομείς.
Για την ακρίβεια κάποια κεφάλαια για τη χρηματοδότηση του φιλόδοξου σχεδίου για τον ενεργειακό απογαλακτισμό από τη Ρωσία θα εξασφαλισθούν από ανακατανομές στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, κατά κύριο λόγο από την Κοινή Αγροτική Πολιτική και το Ταμείο Συνοχής. (σ.σ: Προοπτική που προφανώς δεν υποδέχονται με χαρά οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου).
Μέχρι στιγμής αυτό που έχει ανακοινώσει η ΕΕ είναι ότι τα κράτη μέλη μπορούν να μεταφέρουν στο RRF έως και 12,5% του εθνικού κονδυλίου στο πλαίσιο του Ταμείου συνοχής. Επιτρέπεται επίσης μια νέα εθελοντική μεταφορά στο RRF έως και 7,5% της εθνικής χορήγησης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης πάντα για τη στήριξη μέτρων που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο REPowerEU.
Στα συν είναι ότι η Ευρώπη στο τέλος της διαδρομής θα καταστεί αυτάρκης ως ένα μεγάλο βαθμό ενεργειακά ενώ ταυτόχρονα θα έχει γίνει ένα μεγάλο βήμα για την προστασία του πλανήτη, τουλάχιστον όσον αφορά το μερίδιο μας ως Ευρωπαίοι.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
