Της Ελευθερίας Κούρταλη
Τις εκτιμήσεις της για το 2021 στο μέτωπο της οικονομίας και των αγορών παρουσίασε η Goldman Sachs σε δημοσιογράφους των μεγαλύτερων μέσων ενημέρωσης του κόσμου σε διαδικτυακό συνέδριο πριν λίγες μέρες στο οποίο από την Ελλάδα προσκλήθηκε το Capital.gr αποκλειστικά.
Οι κορυφαίοι οικονομολόγοι και στρατηγικοί αναλυτές της αμερικάνικης τράπεζας μίλησαν για τις προοπτικές σε παγκόσμιο επίπεδο, ενός έτους το οποίο έχει ξεκινήσει με δύσκολα βήματα, με τις περισσότερες οικονομίες να παρατείνουν τα lockdowns και την επιδημιολογική εικόνα να παραμένει ανησυχητική. Σε γενικές γραμμές η Goldman Sachs εμφανίζεται πολύ αισιόδοξη για την πορεία του 2021, και μάλιστα περισσότερο από τις μέσες εκτιμήσεις των διεθνών επενδυτικών οίκων, ποντάροντας σε μία ανάκαμψη τύπου V, ένα… γράμμα το οποίο απεικονίζει τόσο τον τύπο, την πορεία που θα ακολουθήσει το ΑΕΠ όσο και το μεγάλο game changer που ονομάζεται εμβόλιο (Vaccine). Στο πλαίσιο του συνεδρίου, ο Peter Oppenheimer, επικεφαλής στρατηγικός αναλυτής μετοχών της αμερικάνικης τράπεζας, είχε μία πολύ ενδιαφέρουσα τετ-α-τετ συζήτηση με τον Jose Manuel Barroso, πρόεδρο της Goldman Sachs International, για το μέλλον της Ευρώπης μετά την αποχώρηση Μέρκελ, την έλευση του Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο αλλά και για τις εξελίξεις με την πανδημία.
Το εμβόλιο θα καθορίσει την πορεία της ανάκαμψης
Η Goldman Sachs είναι πολύ αισιόδοξη για τις προοπτικές της παγκόσμιας ανάκαμψης το 2021, προβλέποντας πως θα κινηθεί στο 6,5% (έναντι 5,3% που βλέπει ο μέσος ορός της αγοράς – consensus) και στο 4,6% ( έναντι 4,1%) το 2022. Θα είναι μία ανάκαμψη η οποία θα καθοριστεί από την πρόοδο και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, όπως τόνισε ο επικεφαλής οικονομολόγος της τράπεζας, Jan Hatzius, στην παρουσίασή του.
Κατά τον Hatzius, οι λόγοι αυτής της αισιοδοξίας είναι τρεις πολύ συγκεκριμένοι:
1. Ισχυρή στήριξη από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Σχεδόν σε όλες τις οικονομίες, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν ισχυρό κίνητρο να υποστηρίξουν την οικονομική δραστηριότητα, να ενισχύσουν την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό κοντά στους στόχους των κεντρικών τραπεζών, τόσο από τη νομισματική όσο και από τη δημοσιονομική πλευρά. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, μετά το "πακέτο" τόνωσης που συμφωνήθηκε στα τέλη του 2020 ύψους 900 δισ. δολ., η Goldman αναμένει πρόσθετα μέτρα τόνωσης ύψους 750 δισ. δολ., φέροντας το συνολικό μέγεθος της δημοσιονομικής στήριξης στο 1,65 τρισ. δολάρια, με τα περισσότερα μέτρα να στηρίζουν το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών.
2. Οι οικονομίες έχουν γίνει πολύ πιο ανθεκτικές στην πανδημία. Φυσικά, εξακολουθεί να υπάρχει αντίκτυπος από τις πολύ σημαντικές αυξήσεις των κρουσμάτων που έχουμε δει τους τελευταίους μήνες και, για παράδειγμα, αναμένεται το δ’ τρίμηνο του 2020 η Ευρώπη και η Ευρωζώνη να έχουν σημειώσει ύφεση, ωστόσο αυτός ο αντίκτυπος είναι πολύ μικρότερος από ό, τι ήταν στον πρώτο κύμα της πανδημίας την περασμένη άνοιξη. Αυτό οφείλεται στο ότι οι κυβερνήσεις και η κοινωνία έχουν συνηθίσει να περιορίζουν τις δραστηριότητες που είναι πιο ευάλωτες οικονομικά στον ιό. Επίσης, δεν υπάρχουν τα είδη lockdowns στην κατασκευαστική δραστηριότητα ή την μεταποίηση που είδαμε την άνοιξη του 2020, αν και εξακολουθούμε να έχουμε σημαντικούς περιορισμούς σε περιοχές όπως μπαρ και εστιατόρια που είναι οι πιο αποτελεσματικοί "μεταδότες" της πανδημίας. Έτσι, η οικονομία έχει γίνει γενικότερα πιο ανθεκτική.
3. Τέλος, ο πιο σημαντικός λόγος πίσω από την αισιοδοξία της Goldman είναι τα εμβόλια. Μπορεί η εκστρατεία εμβολιασμού σε παγκόσμιο επίπεδο να ξεκίνησε με αργά βήματα, αλλά τώρα βλέπουμε μια αρκετά σημαντική αύξηση στους εμβολιασμούς. Το πιο σημαντικό είναι ότι ο ρυθμός ροής (ανά ημέρα) των εμβολιασμών έχει επίσης αυξηθεί αρκετά. Αυτό σημαίνει ότι η ανοσία της αγέλης θα μπορούσε να επιτευχθεί στα μέσα του έτους. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ περισσότερο από το 50% του πληθυσμού αναμένεται να έχει εμβολιαστεί έως το τέλος του β’ τριμήνου. Έτσι, θα δούμε σημαντική αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας σε εκείνους τους τομείς που ο αντίκτυπος του ιού ήταν πιο έντονος - ταξίδια, ψυχαγωγία, φιλοξενία, προσωπικές υπηρεσίες.
Κρύος χειμώνας, "φωτεινή" άνοιξη στην Ευρώπη
Για τις προοπτικές της ευρωπαϊκής οικονομίας μίλησε στη συνέχεια του συνεδρίου, ο επικεφαλής οικονομολόγος της τράπεζας για την Ευρώπη, Jari Stehn. Η G.S δηλώνει επιφυλακτική για το βραχυπρόθεσμο διάστημα σε ό,τι αφορά την οικονομική δραστηριότητα στην Ευρώπη, δεδομένων των προκλήσεων στο μέτωπο του Covid, ωστόσο είναι αρκετά αισιόδοξη για την ανάκαμψη από την άνοιξη και μετά, λόγω των εμβολίων, της ισχυρής ανάπτυξης που αναμένεται για την παγκόσμια οικονομία καθώς και της συνέχισης της δημοσιονομικής στήριξης.
Το επόμενο διάστημα είναι σαφώς πολύ δύσκολο για την Ευρώπη, όπως τόνισε ο Stehn. Τα κρούσματα παραμένουν πολύ αυξημένα σε όλη την Ευρώπη και παρόλο που στην Ευρωζώνη κινούνται σταθεροποιητικά πρόσφατα, οι ανησυχίες της G.S είναι ότι το νέο στέλεχος του ιού αρχίζει επίσης να εξαπλώνεται. Ως αποτέλεσμα, οι περιορισμοί έχουν γίνει πιο αυστηροί και είναι πιθανό ότι θα παραμείνουν σε ισχύ στην τρέχουσα μορφή, τουλάχιστον έως τον Φεβρουάριο και στη συνέχεια θα χαλαρώσουν πρώτα σταδιακά και μετά πιο γρήγορα καθώς προχωράμε στο β’ τρίμηνο. Συνεπώς, μία νέα συρρίκνωση της οικονομίας είναι πιθανή το πρώτο τρίμηνο, αλλά θα είναι μικρότερη από την ύφεση που είδαμε τον Μάρτιο-Απρίλιο, και θα κινηθεί στο 0,1% στην Ευρωζώνη.
Ωστόσο, η διάθεση του εμβολίου θα επιτρέψει ένα πολύ πιο γρήγορο άνοιγμα των οικονομιών καθώς προχωράμε στο β’ τρίμηνο και η αμερικανική τράπεζα είναι αρκετά αισιόδοξη για το ενδεχόμενο ανάκαμψης από τον Απρίλιο. Οι εμβολιασμοί ξεκίνησαν με αργό ρυθμό, ο οποίος ωστόσο αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά, με το 50% του πληθυσμού να λαμβάνει την πρώτη δόση εμβολίου έως το β’ τρίμηνο στην Ευρώπη. Έτσι, η αύξηση της ζήτησης, κυρίως στις υπηρεσίες, θα οδηγήσει σε ισχυρή ανάκαμψη από την άνοιξη.
Το ριμπάουντ αυτό της οικονομίας, κατά τον Stehn, θα υποστηριχθεί από τη δημοσιονομική πολιτική με τα μέτρα να παραμένουν σε ισχύ όλο το 2021, και το Ταμείο Ανάκαμψης με τις επιχορηγήσεις να αρχίσουν να εκταμιεύονται έως τα μέσα του έτους. Έτσι τα ελλείμματα θα συρρικνωθούν το 2021 καθώς αυξάνεται η ανάπτυξη. Οι συνθήκες είναι τέτοιες που η Ευρωζώνη θα ανακάμψει περισσότερο από το αναμενόμενο από το δεύτερο τρίμηνο του τριμήνου στο + 2,7% ακολουθούμενο από 2% το τρίτο τρίμηνο. Σε ό,τι αφορά το σύνολο του έτους θα κινηθεί σε ρυθμούς της τάξης του 5,2% και το 2022 στο 4%. Κατά την G.S, στα τέλη του 2021 το ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ θα επιστρέψει στα προ πανδημίας επίπεδα.
Σε ό,τι αφορά το θέμα της εκτόξευσης του χρέους που προκαλεί η πανδημία, η αμερικάνικη τράπεζα εμφανίζεται καθησυχαστική. Έχουμε δει τεράστια επιδείνωση των δημοσιονομικών ισοζυγίων, μεγάλα ελλείμματα, αυξήσεις του χρέους, ιδίως στη Νότια Ευρώπη, που έχει προκαλέσει φόβους για δημοσιονομική βιωσιμότητα, σημείωσε ο Stehn. Ωστόσο οι κίνδυνοι περιορίζονται σημαντικά λόγω της τεράστιας στήριξης σε όλη την Ε.Ε. (αγορές ομολόγων της ΕΚΤ, Ταμείο Ανάκαμψης, πρόγραμμα SURE κ.λπ.) η οποία αντισταθμίζει και με το παραπάνω τα μεγάλα ελλείμματα στη Νότια Ευρώπη στο βραχυπρόθεσμο διάστημα. Ένας άλλος λόγος είναι ότι η G.S αναμένει ότι η πολιτική σταθερότητα θα παραμείνει στην Ιταλία και την Ισπανία. Επομένως, ο δημοσιονομικός κίνδυνος το 2021 είναι περιορισμένος, αλλά οι ανησυχίες για τη βιωσιμότητα θα μπορούσαν να επιστρέψουν καθώς προχωράμε στο 2022, διότι τότε είναι προγραμματισμένο να λήξει το PEPP και επειδή θα τεθούν σε ισχύ οι δημοσιονομικοί κανόνες που ήταν χαλαροί, πιθανώς όχι η τρέχουσα μορφή όμως.
Θετικό έτος για τις παγκόσμιες αγορές μετοχών
Τη σκυτάλη πήρε ο Peter Oppenheimer, ο επικεφαλής στρατηγικός αναλυτής μετοχών της αμερικάνικης τράπεζας, ξεδιπλώνοντας τις προβλέψεις της Goldman Sachs για τις αγορές.
Παρά την πολύ μεγάλη άνοδο που έχουν σημειώσει οι παγκόσμιες μετοχές από τον Μάρτιο του περασμένου έτους, η G.S εξακολουθεί να βλέπει περαιτέρω κέρδη φέτος, τα οποία θα διαμορφωθούν κοντά στο 12%. Βραχυπρόθεσμα, προτιμά τις αγορές μετοχών εκτός ΗΠΑ, και ειδικά εκείνες που αναμένεται να κερδίσουν περισσότερο από την ανάκαμψη της οικονομίας, όπως οι αναδυόμενες αγορές και η Ευρώπη, αλλά για το σύνολο του έτους δεν εκτιμά πως κάποια αγορά θα είναι ο απόλυτος leader, με τις αποδόσεις να είναι γενικά ισορροπημένες διεθνώς.
Ο κύριος λόγος που αναμένονται αρκετά καλές αποδόσεις είναι επειδή η αύξηση στα κέρδη ανά μετοχή φέτος εκτιμάται ότι θα είναι ισχυρή, άνω του 35%, και θα είναι μάλιστα η ισχυρότερη αύξηση που έχει σημειωθεί από το τέλος της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Η άνοδος που έχουμε δει στις μετοχές μέχρι στιγμής από το χαμηλό του 2020 είναι σχεδόν ταυτόσημη με τον ρυθμό ανάκαμψης που είδαμε από το 2009, άρα το ράλι που έχουν δει αν και δεν είναι σύνηθες ωστόσο δεν είναι και πρωτοφανές. Υπάρχουν, ωστόσο, δύο μεγάλες διαφορές στις δύο αυτές περιόδους. Η πρώτη είναι ότι οι μετοχές υποχώρησαν πολύ πιο γρήγορα κατά τη χρηματοπιστωτική κρίση, κατά μέσο όρο περίπου 60%, ενώ αυτήν τη φορά η πτώση ήταν περίπου 30%. Η άλλη διαφορά είναι ότι η χαλάρωση της πολιτικής ήταν πιο ακραία αυτή τη φορά. Και αυτό εξηγεί τη μεγαλύτερη άνοδο από τα χαμηλά του περασμένου Μαρτίου.
Όπως εξήγησε ο Oppenheimer, οι περισσότεροι κύκλοι στα χρηματιστήρια έχουν τέσσερις φάσεις: Απελπισία, Ελπίδα, Ανάπτυξη, Αισιοδοξία. Η Ελπίδα είναι η πρώτη φάση της bull market η οποία είναι πολύ εκρηκτική, οδηγούμενη από την αύξηση των προσδοκιών για την ανάπτυξη και συνήθως, όταν η κερδοφορία των εταιρειών συνεχίζει ακόμη να μειώνεται. Η G.S αναμένει αύξηση της κερδοφορίας φέτος, κάτι το οποίο σημαίνει ότι θα μας οδηγήσει στην επόμενη φάση του κύκλου, την Ανάπτυξη. Συχνά η μετάβαση από την Ελπίδα στην Ανάπτυξη συμβαδίζει με υψηλότερη μεταβλητότητα και χαμηλότερες αλλά θετικές αποδόσεις και αποτιμήσεις και αυτό αναμένει η G.S για αυτό το έτος. Το ασφάλιστρο κινδύνου μετοχών έχει περιθώρια πτώσης, όπως επισημαίνει ο επικεφαλής αναλυτής της τράπεζας, ενώ, παράλληλα, οι μετοχές φαίνονται όλο και πιο φθηνές σε σχέση με το εταιρικό χρέος.
Τέλος, ο Oppenheimer τόνισε πως η στροφή μακριά από τις μετοχές ανάπτυξης και προς τις μετοχές αξίας η οποία ξεκίνησε από τον περασμένο Οκτώβριο θα συνεχιστεί, ενώ θα υπεραποδώσουν και οι κυκλικές μετοχές λόγω της επιτάχυνσης της οικονομικής δραστηριότητας., ειδικά στις Αναδυόμενες Αγορές και στην Ευρώπη.
Οι μετοχές "αξίας" θα ηγηθούν στην Ευρώπη
Για τις ευρωπαϊκές αγορές ειδικότερα μίλησε η Sharon Bell, η στρατηγική αναλύτρια της G.S για την Ευρώπη, η οποία τόνισε πως το 2021 θα αποτελέσει ένα έτος όπου η ανάκαμψη στην αγορά θα έχει τη μορφή του ράλι των μετοχών "αξίας".
Η Ευρώπη, όπως τόνισε, φαίνεται φθηνή έναντι των ομολόγων αλλά και έναντι των διεθνών αγορών, όπως των ΗΠΑ. Συνήθως, το discount των ευρωπαϊκών μετοχών έναντι των ΗΠΑ κινείται στο 10%-15% και τώρα διαμορφώνεται στο 20%. Το "κομμάτι" της αγοράς που είναι πραγματικά φθηνό είναι οι μετοχές "αξίας" και η G.S αναμένει πως οι συγκεκριμένες μετοχές και ορισμένοι κυκλικοί κλάδοι θα υπεραποδώσουν λόγω της στροφής της παγκόσμιας ανάπτυξης και της αύξησης των αποδόσεων των ομολόγων.
Εάν υπάρξουν περαιτέρω lockdowns στην Ευρώπη θα σημειωθεί πτώση στους δείκτες PMI, ωστόσο θα επιταχυνθεί ο εμβολιασμός στο επόμενο διάστημα, η δημοσιονομική και η νομισματική πολιτική παραμένουν υποστηρικτικές και η παγκόσμια ανάπτυξη και ιδιαίτερα η ευρωπαϊκή ανάπτυξη θα επιταχυνθεί από το δεύτερο τρίμηνο και μετά και αυτό σημαίνει ότι οι κυκλικές μετοχές και οι μετοχές αξίας έχουν πολλά περιθώρια ανόδου, ενώ η κερδοφορία θα αυξηθεί κατά 40% το 2021.
Όπως τόνισε η Bell, η G.S τηρεί overweight στάση στους κλάδους των τραπεζών, του πετρελαίου, της ενέργειας, της αυτοκινητοβιομηχανίας και των πρώτων υλών στην Ευρώπη, ενώ είναι underweight στα βασικά καταναλωτικά αγαθά, το λιανικό εμπόριο και τις τηλεπικοινωνίες.
Συζήτηση με τον Jose Manuel Barroso
Στο πλαίσιο του συνεδρίου, ο Peter Oppenheimer συνομίλησε με τον José Manuel Barroso, πρόεδρο της Goldman Sachs International, ο οποίος αυτόν τον μήνα εξελέγη πρόεδρος και της Παγκόσμιας Συμμαχίας για τα Εμβόλια και την Ανοσοποίηση (Global Alliance for Vaccines and Immunisation – GAVI).
Σε ό,τι αφορά την εξέλιξη της πανδημίας και του εμβολιασμού στην Ευρώπη, ο κ. Barroso τόνισε πως συνήθως χρειάζονται επτά χρόνια για να αναπτυχθεί ένα εμβόλιο και αυτήν τη φορά έγινε μέσα σε λίγους μόνο μήνες, οπότε η πρόοδος που έχει γίνει για την αντιμετώπιση της πανδημίας είναι εντυπωσιακή. Τώρα, τόνισε, ωστόσο μπαίνουμε σε μία πιο δύσκολη φάση καθώς η διάθεση των εμβολίων είναι πολύ περίπλοκη. Ο εμβολιασμός έχει ξεκινήσει σε αρκετές χώρες ωστόσο η παράδοση των εμβολίων είναι δύσκολη, κυρίως σε ό,τι αφορά τα logistics. Επίσης, για ορισμένα από αυτά τα εμβόλια απαιτούνται δύο δόσεις. Οπότε, στην πραγματικότητα, πρέπει να καταλάβουμε ότι θα χρειαστεί χρόνος, και ο κορονοϊός εξαπλώνεται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι τα εμβόλια. Έτσι, ενώ έχουμε μέρος της λύσης, δεν έχουμε ακόμη την πλήρη λύση. Πρέπει να ελέγξουμε τον ιό, πρέπει να διατηρήσουμε όλα τα μέτρα που ισχύουν ήδη. Θα χρειαστεί χρόνος προτού να πούμε ότι η πανδημία ελέγχεται, όπως τόνισε ο πρόεδρος της Goldman Sachs International. Η GAVI, όπως πρόσθεσε, στοχεύει στην επίτευξη του ελέγχου της πανδημίας έως το τέλος του 2021.
Πέρα από την πανδημία, ο κ. Barroso σχολίασε και τις πολιτικές εξελίξεις σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Σε ό,τι αφορά τις σχέσεις ΗΠΑ-Ευρώπης υπό τη νέα προεδρία Μπάιντεν, τόνισε πως ο νέος Αμερικανός πρόεδρος έχει δεσμευθεί να επιστρέψει σε μια πιο παραδοσιακή πολιτική της πολυμερούς συμμετοχής, ενώ φαίνεται πως η ομάδα του είναι και φιλοευρωπαϊκή. Κατά τον κ. Barroso, θα υπάρξει εκ νέου συμμετοχή των ΗΠΑ στο πολυμερές σύστημα και επίσης με την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ. Πάντως, όπως πρόσθεσε, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι παραμένουν προβλήματα και ορισμένα από αυτά δεν θα είναι εύκολο να επιλυθούν (π.χ. δασμοί που έχουν επιβληθεί).
Σε ό,τι αφορά την Ευρώπη ειδικότερα, ο κ. Barroso καλέστηκε να σχολιάσει την αποχώρηση της Μέρκελ από την πολιτική. Τονίζοντας ότι οι δύο τους είναι πολύ στενοί φίλοι, σημείωσε πως όταν μίλησε μαζί της για αυτήν της την απόφαση, η ίδια του είπε πως όταν ανέλαβε την καγκελαρία, όλοι έλεγαν πως ποτέ δεν θα φτάσει στο επίπεδο του Χέλμουτ Κόλ και τώρα όλοι λένε πως είναι κρίμα… Πάντως ο πρόεδρος της G.S International εμφανίστηκε αισιόδοξος για τη στάση της Γερμανίας σε ό,τι αφορά την Ευρώπη στη μετα-Μέρκελ εποχή. Το γερμανικό πολιτικό σύστημα, όπως είπε, φαίνεται να έχει δέσμευση για το μέλλον της Ε.Ε. Σίγουρα θα είναι δύσκολο αντικατασταθεί ένας τόσο σημαντικός ηγέτης, όμως η Γερμανία θα παραμείνει στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής διαδικασίας και θα είναι πιστή σε αυτήν.
